حجة الله البالغه - جلد اول

فهرست کتاب

حکم متشابهات:

حکم متشابهات:

رسول خدا ج فرمود: «الْحَلَالَ بَيِّنٌ، وَالْحَرَامَ بَيِّنٌ، وَبَيْنَهُمَا مُشْتَبِهَاتٌ لا يَعْلَمُهَا كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ، فَمَنِ اتَّقَى الشُّبُهَاتِ اسْتَبْرَأَ لِدِينِهِ وَعِرْضِهِ». «حرام و حلال، هر دو واضح و آشکارند (مشخص هستند). و در میان حلال و حرام، امور مشتبهی وجود دارد که بسیاری از مردم، آنها را را نمی دانند. هرکس، از آنها پرهیز کند، دین و ایمانش را حفاظت نموده است». گاهی در یک مسئله‌ای چند وجوه می‌باشد، پس در چنین صورت سنت در استبراء و احتیاط است، یکی از وجوهات تعارض این است که روایات به صراحت در آن مختلف باشند، مانند: «مسّ ذکر» که آیا وضو از آن می‌شکند یا خیر، بعضی به آن قایل هستند و گروهی دیگر خیر، و برای هر گروهی حدیثی است، و مانند: «نکاح محرم» که بعضی آن را مجاز می‌دانند گروهی دیگر خیر، و روایات در این باره مختلف می‌باشند.

و یکی از وجوهات تعارض این است که لفظ مستعمل در آن باب، معنی منضبطی نداشته باشد، بلکه از نظر قسمت و مثال معلوم است ولی به اعتبار حد جامع و مانعی، معلوم نیست، پس در چنین جا، سه مواد وجود دارد: یکی آن که لفظ بر آن ماده به صورت قطع و یقین اطلاق گردد، دوم آن که به صورت یقین بر آن اطلاق نمی‌گردد، سوم آن که آیا اطلاق لفظ بر آن صحیح و درست است یا خیر.

و یکی از آن وجوهات این که حکم در آن قطعاً وابسته به علتی باشد که قطعاً مظنۀ هدف است، و یک قسمتی آنست که هدف در آن مشخص نیست، ولی علت مشخص است، مانند آن کنیز خرید شده که قبلا جماع نباشد، آیا استبرای رحم آن واجب است یا خیر؟ در این مسئله و امثال آن باید احتیاط مورد تأکید قرار گیرد.