حجة الله البالغه - جلد اول

انواع مبادلات:

مبادله یا به صورت عین به عین می‌باشد که به آن بیع می‌گویند و یا عین به منفعت می‌باشد که آن را اجاره می‌نامند، و چون برقراری نظم در شهر وابسته به الفت و دوستی و اتحاد است، و بسا اوقات الفت و دوستی منجر می‌شود به این که اشیای مورد نیاز خود را بدون عوض به دیگران بدهد، راه‌های هبه و عاریت پدید آمدند و بازهم این به پایه تکمیل نمی‌رسد، مگر این که به کمک و همدردی با فقراء و مساکین پرداخت، و از اینجا راه‌های خیرات و صدقات پدید آمدند.

همه این معدات منجر به این شدند که بعضی احمق، کارگزار، گدا، ثروتمند، و عاره‌کننده از کارهای پست و غیره عارکننده باشند؛ و تراکم کارها و نیازمندی‌ها به گونه‌ای قرار گرفتند که زندگی هیچ یکی بدون همکاری و معاونت دیگری به جایی نرسید، و معاونت هم بدون عقد، قرارداد و شروط عملی نشد، پس ناچاراً معامله مزارعه و مضاربه، اجاره، شرکت، توکیل و غیره پدید آمدند، و نیازهایی پیدا شد که مردم را به قرض‌دادن و ودیعه سوق دادند، و در این زمینه، خیانت، انکار (جحود)، و مکث و درنگ‌کردن در ادای حقوق پدید آمد، لذا مجبور شدند گواه بگیرند، قبض و رسید درست کنند، رهن بگذارند، حواله و کفاله بکار گیرند و هر اندازه که دنیا پیشرفت نمود، به همان اندازه معاونت و همکاری اضافه شد، و اکنون هیچ گروهی نیست که متوسل به این معاملات و برخوردها نباشد، و عدالت و انصاف را از ظلم و ستم نشناسد، والله أعلم.