تأثیر وسوسه شیطان با توجه به استعداد موسوس إلیه مختلف میباشد:
باید دانست که تأثیر وساوس شیاطین با توجه به استعداد موسوس إلیه بگونههای مختلف است، بزرگترین تاثیر آنها کفر و بیرون رفتن از دین است.
پس وقتی که خداوند از این، به نیروی یقین نجات دهد، تأثیرش به صورت دیگری پدید میآید، مانند کُشت و کشتار، فساد تدبیر منزل، تحریک در اهل خانواده و اهالی شهر.
باز وقتی که خداوند از این باز دارد، آن به صورت خیالی میآید و میرود، نفس را بر کاری نمیتواند وادار کند زیرا اثرش ضعیف است، این چندان مضرّ نیست، بلکه اگر با ا عتقاد قبح آن توأم باشد دلیلی بر صراحت ایمان میباشد. آری، صاحبان نفوس قدسیه از این هم کاملاً عاری میباشند، چنانکه رسول خدا ج فرمود: «إِلاَّ أَنَّ اللَّهَ أَعَانَنِي عَلَيْهِ فَأَسْلَمَ، فَلا يَأْمُرُنِي إِلاَّ بِخَيْرٍ». «خداوند مرا بر قرین شیطان کمک کرد و او فرمانبردار قرار گرفت که مرا به جز خیر به کار دیگری وادار نمیکند»، و اینگونه تأثیرات مانند شعاع خورشیداند که در آهن و اجسام صقیل چنان اثری دارند که در چیزهای دیگر ندارند.