حجة الله البالغه - جلد اول

از اسباب تحریف استحسان هم هست:

یکی از آن‌ها استحسان است، حقیقت آن این که کسی شارع را می‌بیند که برای هر حکمتی مظنۀ مناسبی مقرر نماید و ببیند که برای امور شرعی ضابطه و قانون بیان می‌فرماید، پس برخی از اسرار شرع را که ما بیان کردیم می‌رباید، سپس مناسب به آنچه مصلحت می‌داند احکامی را مشروع قرار می‌دهد. چنانکه یهود وقتی دیدند که شارع به خاطر خودداری از معاصی و اصلاح، حدودی مقرر نمود، و دیدند که رجم، اختلاف و کشتار به دنبال دارد، به گونه‌ای که بجای اصلاح فساد بیشتر می‌شود، سیاه‌کردن صورت و زدن تازیانه را بجای آن مستحسن دانستند، پس رسول خدا ج بیان نمود که این تحریف و ترک حکمی است که در تورات منصوص می‌باشد و آن هم با فکر و رأی شخصی خویش. از محمد بن سیرین روایت شده است که فرمود: «أَوَّلُ مَنْ قَاسَ إِبْلِيسُ، وَمَا عُبِدَتِ الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ إِلاَّ بِالْمَقَايِيسِ» «اولین کسی که قیاس کرد شیطان بود، و خورشید و ماه پرستش نشده‌اند، مگر به قیاس‌کردن نباشد» از حسن بصری مروی است که او پس از تلاوت این آیه: ﴿خَلَقۡتَنِي مِن نَّارٖ وَخَلَقۡتَهُۥ مِن طِينٖ﴾[ص: ٧۶]. «مرا از آتش آفریده‏اى و او را از گل آفریده‏اى» فرمود: «قَاسَ إِبْلِيسُ وَهُوَ أَوَّلُ مَنْ قَاسَ» «ابلیس قیاس کرد و او اولین قیاس‌کننده بود». و از امام شعبی مروی است که فرمود: «وَاللَّهِ لَئِنْ أَخَذْتُمْ بِالْمَقَايِيسِ لَتُحَرِّمُنَّ الْحَلاَلَ وَلَتُحِلُّنَّ الْحَرَامَ» «قسم به خدا اگر قیاس را پیشه کنید حلال را حرام و حرام را حلال می‌گردانید» و از حضرت معاذ بن جبل س مروی است که کسی قرآن را باز می‌کند تا که زن و کودک و مردم همه آن را قراءت کنند، پس می‌گوید که: من قرآن را خواندم کسی از من پیروی نکرد، پس قسم به خدا با آن بین مردم قیام می‌نمایم، پس قیام می‌نماید بازهم کسی از او اتباع نمی‌نماید، سپس می‌گوید: من قرآن را خواندم کسی از من پیروی نکرد در حالی که آن را در بین مردم تبلیغ کردم ولی کسی از من پیروی نکرد اکنون در خانه‌ام مسجدی می‌سازم شاید از من پیروی بشود پس در خانه‌اش مسجدی می‌سازد بازهم از او اتباع نمی‌شود، پس می‌گوید: من قرآن را خواندم از من پیروی نشد آن را تبلیغ نمودم از من پیروی نشد در خانه‌ام مسجد ساختم از من پیروی نشد، به خدا قسم اکنون چنان حدیثی می‌آوردم که در کتاب الله و سنت رسول خدا ج دیده نشده شاید از من پیروی بشود، حضرت معاذ فرمود: «فَإِيَّاكُمْ وَمَا جَاءَ بِهِ فَإِنَّ مَا جَاءَ بِهِ ضَلاَلَةٌ» «که خود را از او و از آنچه آورده دور نگهدارید، زیرا آنچه او آورده است گمراهی است».

از حضرت عمر س روایت شده است که فرمود: «لغزش عالم، جدال منافق در کتاب الله و حکم امامان گمراه‌کننده، اسلام را از بین خواهند برد». مقصود از همۀ این‌ها آنست که از کتاب الله و سنت رسول خدا ج استنباط نشده باشد.