فاضلترین مردم از جهت مقام و منزلت:
و کسی که قوۀ عالی او در نهایت علو قرار گرفته باشد بهسوی ریاست دین و دنیا باهم قیام میکند و بر مقصد حق و حقیقت باقی میماند و به منزله عضوی از حق در تمام نظام کلی قرار میگیرد، مانند امر خلافت و پیشوایی دینی، و این گروه انبیاء †و وارثانشان، و سران مردم و سلاطین و اولوالأمر آنان میباشند.
آنهایی که در دین واجب است اطاعتشان بشود کسانی هستند که ملکیتشان عالی و اهل صلح باشند و اگر ملکیت آنها سافل باشد پس بیشتر فرمانبردار و مطیع گروه اول قرار میگیرند، زیرا اینها اسرار الهی را از آنان درمییابند.
و دورترین آنها از گروه اول اهل تجاذباند، زیرا در تاریکیهای طبیعت غرق هستند جهت اقامۀ سنت راشده توجهی ندارند، و یا بر تاریکیهای طبیعت غالب آمدهاند، پس اگر اهل علو باشند ارواح اسرار الهی را مستحکم میگیرند و در اشباح آنها چشمپوشی خواهند داشت و بیشتر توجه آنان شناخت اسرار الهی و رنگینشدن به رنگ آنهاست، و اگر در سطح پایینتری قرار گیرند بیشتر به ریاضتها و اوراد توجه خواهند نمود، شعاع برقی ملکی از قبیل کشف، اِشراف [۲]، و استجابت دعا و امثال آنها، آنان را در شگفت درآورده است؛ و با عمق درون به اسرار الهی تمسک نسجتند، مگر به حیله، برای سرکوبکردن طبیعت و جلبنمودن انوار الهی.
اینها چند اصولی هستند که خداوند آنها را به اینجانب عنایت نموده است، و هرکسی آنها را خوب بفهمد احوال اهل الله و منتهای کمال آنها و مطمح اشاراتشان برای آنها روشن میگردد و به مراتب سلوک آنها پی میبرد: ﴿ذَٰلِكَ مِن فَضۡلِ ٱللَّهِ عَلَيۡنَا وَعَلَى ٱلنَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَشۡكُرُونَ﴾[یوسف: ۳۸]. «این لطف خداست در حق ما و همه مردم لیکن بیشتر مردم سپاسگزاری نمیکنند».
[۲] اِشراف: در انتظار چیزی قرارگرفتن.