حجة الله البالغه - جلد اول

ذکر خدا همراه با وضو:

رسول خدا ج فرموده است: «لاَ وُضُوءَ لِمَنْ لَمْ يَذْكُرِ اللَّهَ تَعَالَى». «وضویی نیست برای کسی که نام خدا را یاد نمی‌کند»، روی تصحیح این حدیث آشنایان به علم حدیث اتفاق نکرده‌اند، و بر تقدیر صحت حدیث مذکور، این از آن مواردی است که راه تلقی آن از رسول خدا ج مورد اختلاف قرار گرفته است، مسلمانان همیشه وضوء رسول خدا ج را نقل نموده به مردم تعلیم می‌دهند، ولی یادی از «بسم الله» نمی‌کنند تا این که زمان اهل حدیث رسید، و این حدیث نصّی است بر این که تسمیه رکن یا شرط است.

و امکان دارد در میان این دو وجه چنین تطبیق داد که منظور از آن یاد قلبی است؛ زیرا عبادات بدون نیّت قبول نمی‌شوند، در این وقت صیغۀ «لا وضوء» بر ظاهرش حمل می‌شود، البته بسم الله گفتن ادبی مانند سایر آداب می‌باشد؛ زیرا رسول خدا ج فرموده است: «كل أمر ذي بال لم يبدأ باسم الله فهو أبتر». «که هر کاری که بدون نام خدا آغاز گردد ناقص است»، و نیز می‌توان آن را بر مواضع زیادی مقایسه نمود، این امکان نیز وجود دارد که معنی حدیث چنین باشد که وضو بدون از بسم الله گفتن کامل نمی‌باشد، ولی من این چنین تأویلات را نمی‌پسندم، زیرا این از تأویلات بعیده می‌باشد که کاملاً با الفاظ حدیث مخالف می‌باشند.

رسول خدا ج فرمود: «فَإِنَّهُ لا يَدْرِي أَيْنَ بَاتَتْ يَدُهُ». «که او نمی‌داند شب دست او کجا قرار گرفته است».

معنی حدیث این است که بعد از زمان پاکیزگی دست‌ها، و غافل‌ماندن از آن‌ها ظن غالب این است که به آن‌ها نجاست و چرک رسیده باشد، و با فروبردن آن‌ها در آب، آب نجس گردد، یا حد اقل مکدر شود، و همین است علت نهی از تنفس در آب خوردن.

رسول خدا ج فرمود: «فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَبِيتُ عَلَى خَيْشُومِهِ». «شیطان در خیشوم (بینی) او شب می‌گذراند»، یعنی آب بینی و مواد غلیظ در خیشوم جمع شده سبب کندی ذهن و فساد فکر قرار می‌گیرند، پس انسان برای پذیرش وساوس شیطان و بازماندن از تدبر اذکار، آمادگی بیشتر خواهد داشت.

رسول خدا ج فرمود: «مَا مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ يَتَوَضَّأُ، فَيُبْلِغُ الْوُضُوءَ، ثُمَّ يَقُولُ»: إلخ –

وَفي رواية:«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِى مِنَ التَّوَّابِينَ وَاجْعَلْنِى مِنَ الْمُتَطَهِّرِينَ فُتِحَتْ لَهُ ثَمَانِيَةُ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ يَدْخُلُ مِنْ أَيِّهَا شَاءَ».

«نیست کسی از شما که وضو بگیرد و در وضو مبالغه کند سپس بگوید»

روایت دیگه: «خدایا مرا از توبه‌کنندگان و پاکیزگان گردان. (برای کسی که این دعا را بخواند) هشت در بهشت باز می‌شود که از هرکدام بخواهد داخل شود».

یعنی روح طهارت کامل نمی‌گردد، مگر به این که نفس به‌سوی عالم غیب متوجه گردد، و فقط زحمت را در تلاش آن قرار دهد، لذا رسول خدا ج برای او ذکری مقرر فرمود و بر آن فایدۀ طهارت را که در ریشه قلب اثر می‌گذارد مرتب نمود.