حجة الله البالغه - جلد اول

صفت تیمم:

کیفیت تیمم یکی از آن مواردی است که در تلقی آن از آن حضرت ج اختلاف پدید آمده است، بیشتر فقهای تابعین و غیره پیش از این که روش محدثین تدوین بگردد بر این قایل بودند که تیمم دو ضربه است یکی برای صورت و دوم برای دو دست تا آرنج.

صحیح‌ترین حدیث در این باب حدیث عمّار است که در آن آمده است: «إِنَّمَا كَانَ يَكْفِيكَ أَنْ تَضْرِبَ بِيَدَيْكَ الأَرْضَ ثُمَّ تَنْفُخَ فِيْهِمَا ثُمَّ تَمْسَحَ بِهِمَا وَجْهَكَ وَكَفَّيْكَ». «اینقدر برای تو کافی بود که با هر دو دستت بر زمین بزنی، سپس آن‌ها را بتکانی، سپس آن‌ها برا روی خود و هر دو کف دستت بکشی» و از حضرت ابن عمر مروی است که «التَّيَمُّمُ ضَرْبَتَانِ: ضَرْبَةٌ لِلْوَجْهِ, وَضَرْبَةٌ لِلْيَدَيْنِ إِلَى الْمِرْفَقَيْنِ». «تیمم دو بار زدن است، یکی بر روی و دیگری برای دو دست تا آرنج‌ها» و عملکرد رسول خدا ج و صحابه به هر دو شکل نقل شده است، صورت تطبیق روشن است که لفظ «إِنَّمَا يَكْفِيكَ» به آن راهنمایی می‌کند که صورت اول ادنی تیمم است و صورت دوم سنت است.

و بدین صورت می‌توان اختلاف آن‌ها در تیمم را حمل نمود، و بعید نیست که تأویل فعل پیامبر ج این باشد که او به عمار تعلیم داد که مشروع در تیمم رساندن آن غباری است که به دست‌ها رسیده است، در حال ضربۀ، نه این که در خاک غلطید، و نخواست که قدر ممسوح از اعضای تیمم و عدد ضربات را بیان بفرماید، و نیز احتمال هم می‌رود که قول آن حضرت ج به عمار، محمول بر همین معنی باشد، و منظور از آن در برابر غلطیدن در خاک حصر بر همین کیفیت باشد، و در اینگونه مسایل باید مردم روشی را اختیار نمایند که بدانند از عهدۀ آن بطور کامل برآمده‌اند.