حیات صحابه – جلد پنجم

حدیث عثمان و سلمان بدر این باره

احمد به اسناد حسن، ابویعلی و بزار از حارث مولای عثمان سروایت نموده‏اند که گفت: عثمان سروزی نشست و ما با او نشستیم، آن گاه مؤذّن آمد، و عثمان سآبی را در ظرفی - گمان می‏کنم در آن یک مدّ آب بود - خواست و وضو نمود، بعد از آن گفت: رسول خدا صرا دیدم، که همانند این وضویم وضو می‏گرفت، و سپس گفت: «کسی که چون این وضویم وضو کند، بعد از آن برخیزد و نماز ظهر را به جای آورد، آنچه در میان صبح و ظهر بود برای او بخشیده می‏شود، بعد از آن عصر را بخواند، آنچه در میان عصر و ظهر بوده برای او بخشیده می‏شود، بعد از آن مغرب را بخواند، آنچه در میان مغرب و عصر بوده برای او بخشیده می‏شود، بعد از آن عشاء را بخواند، آنچه در میان عشاء و مغرب بوده برای او بخشیده می‏شود، بعد از آن ممکن است او شب را در گناه غلطیده باشد، باز اگر برخیزد و وضوع نماید و نماز صبح را بگزارد، برای او آنچه در میان عشاء و صبح بوده بخشیده می‏شود، و همین‏ها نیکی هایی‏اند که گناهان را از بین می‏برند»، گفتند: این حسنات و نیکی هاست، باقیماندنی‏های (صالحات) چیست، ای عثمان؟ گفت: آن‏ها این‏هااند: «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ وَاللَّهُ أَكْبَرُ وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ» [۱۵۳]. این چنین در الترغیب (۲۰۳/۱) آمده، و هیثمی (۲۹۷/۱) می‏کوید: این را احمد، ابویعلی و بزار روایت نموده‏اند، و رجال آن صحیح‌اند: غیر حارث بن عبداللَّه مولای عثمان بن عفان که ثقه می‏باشد، و در صحیح اندکی از آن آمده است.

احمد، نسائی و طبرانی از ابوعثمان روایت نموده‏اند که گفت: همراه سلمان سزیر درختی بودم، وی شاخه خشکی از آن را گرفت و تکانش داد و برگهایش افتاد، بعد از آن گفت: ای ابوعثمان آیا از من نمی‏پرسی که چرا این عمل را انجام می‏دهم؟ گفتم: چرا این را انجام می‏دهی؟ گفت: رسول خدا صهمراه من، در حالی که زیر درختی همراهش بودم چنین نمود، شاخه خشکی از آن را گرفت و تکانش داد تا اینکه برگهایش افتاد، و گفت: «ای سلمان آیا مرا نمی‏پرسی که چرا این را انجام می‏دهم؟» گفتم: چرا این را انجام می‏دهی؟ افزود: «مسلمان وقتی وضو نماید، و وضوء را نیکو دارد، بعد از آن نمازهای پنجگانه را به جای آرد، گناهانش چنان می‏ریزد، که این برگ می‏ریزد، و خداوند فرموده:

﴿وَأَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ طَرَفَيِ ٱلنَّهَارِ وَزُلَفٗا مِّنَ ٱلَّيۡلِۚ إِنَّ ٱلۡحَسَنَٰتِ يُذۡهِبۡنَ ٱلسَّيِّ‍َٔاتِۚ ذَٰلِكَ ذِكۡرَىٰ لِلذَّٰكِرِينَ ١١٤﴾[هود: ۱۱۴].

ترجمه: «و نماز را در دو طرف روز و بخشی از شب برپا دار، چرا که حسنات سیئات را از بین می‏برند، این تذکری است، برای آنانی که پند پذیراند» [۱۵۴].

منذری در الترغیب (۲۰۱/۱) می‏گوید: به راویان احمد در صحیح حجت گرفته شده (و از آنان حدیث نقل کرده شده)، مگر علی بن زید.

[۱۵۳] صحیح. احمد (۱/ ۷۱) و شافعی در مسند خود. [۱۵۴] سند آن ضعیف است. احمد (۵/ ۴۳۷، ۴۳۸) دارمی (۷۱۹) در سند آن علی بن زید بن جدعان ضعیف است: التقریب (۲/ ۳۷) آلبانی آن را به علت داشتن شاهدی که احمد از ابوذر به معنای آن روایت کرده حسن لغیره دانسته است: صحیح الترغیب (۳۸۴).