حیات صحابه – جلد پنجم

سئوال عمر ساز اصحابش درباره معنای آیه‏ای و تعجب او از جواب ابن عباس

عبدبن حمید و ابن المنذر از ابن عباس سروایت نموده‏اند که گفت: عمربن خطاب فرمود: امشب آیه‏ای را خواندم که خوابم نبرد:

﴿أَيَوَدُّ أَحَدُكُمۡ أَن تَكُونَ لَهُۥ جَنَّةٞ مِّن نَّخِيلٖ وَأَعۡنَابٖ﴾[البقرة: ۲۶۶].

ترجمه: «آیا دوست دارد یکی از شما که باشد برایش باغی از درختان خرما و انگور».

هدف از این چیست؟ برخی از قوم گفتند: خدا داناتر است؟ گفت: من می‏دانم که خدا داناتر است، ولی برای علتی پرسیدم، که اگر نزد یکی از شما علمی باشد و در آن باره چیزی شنیده باشد، آنچه را شنیده خبر بدهد، آنان سکوت اختیار نمودند، مرا دید که آهسته صحبت می‏نمایم، گفت: ای برادرزاده‏ام بگو، و خود را حقیر مشمار، گفتم: هدف و مطلوب آن عمل است، گفت: چگونه هدف آن عمل است؟ گفتم: چیزی بود که در قلبم انداخته شد و آن را گفتم، آن گاه وی مرا ترک نمود، و خودش شروع به تفسیر آن نمود، راست گفتی ای برادرزاده‏ام، هدف آن عمل است، ابن آدم وقتی سنش بزرگ شود و عیالش زیاد گردد، خیلی‏ها به باغ نیازمند می‏باشد، و ابن آدم روز قیامت خیلی‏ها به عملش نیازمند می‏باشد، راست گفتی، ای برادرزاده‏ام [۵۰۲]. این را همچنان ابن المبارک و ابن جریر و ابن ابی حاتم و حاکم به معنای آن به اختصار روایت کرده‏اند، چنانکه در الکنز (۲۳۴/۱) آمده، و حاکم (۵۴۲/۳) آن را به شرط شیخین صحیح دانسته است.

[۵۰۲] بخاری (۴۵۳۸).