حیات صحابه – جلد پنجم

دستور علی به ابو الأسود دؤلی جهت گذاشتن قاعده رفع و نصب و جر برای قرآن

بیهقی، ابن عساکر و ابن نجار ار صعصعه بن صوحان روایت نموده‏اند که گفت: صحرانشینی نزد علی ابی ابی طالب آمد و گفت: ای امیرالمؤمنین این حرف را چگونه می‏خوانی: «لاياكله الا الخاطون». ترجمه: «آن را فقط گام زنندگان می‏خورند»، و هر کس، به خدا سوگند، گام می‏زند، آن گاه علی تبسم نمود و گفت:

﴿لَّا يَأۡكُلُهُۥٓ إِلَّا ٱلۡخَٰطِ‍ُٔونَ ٣٧﴾[الحاقة: ۳۷].

ترجمه: «آن را فقط خطاکاران می‏خورند».

گفت: راست گفتی، ای امیرالمؤمنین، خداوند چنان نیست که بنده‏اش را [به آتش دوزخ] بسپارد، بعد از آن علی به‌سوی ابوالاسود دؤلی ملتفت شد و گفت: کل عجم‏ها به دین داخل شده‏اند، بنابراین برای مردم چیزی وضع کن، که با مراجعه به آن به اصلاح زبان‏هایشان اقدام کنند، و برای وی رفع و نصب و جر را رسم نمود. این چنین در الکنز (۲۳۷/۵) آمده است.