حیات صحابه – جلد پنجم

قول ابن مسعود سدرباره اجتهاد به رأی

ابن عبدالبر در العلم (۵۷/۲) از ابن مسعود سروایت نموده، که گفت: اگر کسی قضاوتی به او واگذار شد، باید به آنچه در کتاب خداست فیصله و قضاوت کند، و اگر چیزی نزدش آمد که در کتاب خدا نیست، باید به آنچه فیصله نماید که پیامبر صبدان فیصله نموده، و اگر امری نزدش آمد، که نه در کتاب خدا بود و نه پیامبرش صدر مورد آن فیصله‏ای نموده بود، باید به آنچه فیصله کند، که صالحان به آن فیصله نموده‏اند، و اگر امری نزدش آمد، که نه در کتاب خدا بود، نه پیامبرش در مورد آن فیصله کرده بود و نه صالحان در آن مورد فیصله‏ای داشتند، باید به رأی خود اجتهاد کند، و باید اقرار کند و حیا ننماید. و در روایت دیگری نزد وی آمده: باید به رأی خود اجتهاد کند، و نگوید: من چنین می‏بینم و می‏ترسم، چون حلال آشکار است و حرام آشکار است، و در میان این امور مشتبه است، بنابراین آنچه شما را به شک می‏اندازد، آن را بگذارید و به آن چه عمل نمایید که شما را به شک نمی‏اندازد.