حیات صحابه – جلد پنجم

ترغیب ابن مسعود به جمع نمودن علم و عمل

طبرانی از عبداللَّه بن مسعود سروایت نموده، که گفت: ای مردم بیاموزید، و کسی که دانست باید عمل نماید. هیثمی (۱۶۴/۱) می‏گوید: رجال آن ثقه دانسته شده‏اند، مگر این که ابوعبیده از پدرش نشنیده است. و ابونعیم این را در الحلیه (۱۳۱/۱) از علقمه از عبداللَّه به مثل آن روایت نموده است. و از عبداللَّه بن عکیم روایت است که گفت: از ابن مسعود در همین مسجد شنیدم که صحبت را با سوگند شروع می‏نمود، و می‏گفت: با هر یکی از شما پروردگارش سبحانه و تعالی چنان خلوت می‏کند، که یکی از شما با مهتاب در شب چهاردهم خلوت می‏کند، می‏گوید: ای ابن آدم، چه تو را در مقابل من فریفته و مغرور ساخت؟ ای ابن آدم، به رسولان چه پاسخ دادی؟ ای ابن آدم چه عمل نمودی؟ در چه مورد آموختی و تعلیم نمودی؟. و از عدی بن عدی روایت است که گفت: ابن مسعود گفت: وای بر کسی که نمی‏داند، اگر خداوند خواسته بود، دانا می‏شد!! وای بر کسی که می‏داند و باز عمل نمی‏کند، هفت بار. و ابن عبدالبر این را در العلم (۲/۲) از عبداللَّه بن عکیم از ابن مسعود به مثل آن چه گذشت روایت کرده است. و ابن عبدالبر در جامع العلم (۶/۲) از ابن مسعود روایت نموده، که گفت: همه مردم قول و گفتار خود را نیکو نموده‏اند، کسی که فعلش موافق قولش باشد، همان کسی است که سهم خود را به دست آورده است، و کسی که قولش مخالف عملش باشد، فقط نفس خودش را هلاک می‏کند. و نزد وی (۱۰/۲) هم چنان از وی روایت است که گفت: هر کسی که با اتکا به خداوند استغنا پیشه نماید، مردم به وی محتاج می‏شوند، و هر کسی به آنچه خداوند به او یاد داده عمل نماید، مردم به آن چه نزدش هست محتاج می‏شوند. و ابن عساکر نیز حدیث اوّل را مثل آن، چنان که در الکنز (۲۴۳/۵) آمده، روایت نموده است.