حیات صحابه – جلد پنجم

ترغیب معاذ بن جبل سبه علم

ابونعیم در الحلیه (۲۳۹/۱) از معاذبن جبل سروایت نموده، که گفت: علم بیاموزید، چون آموختن آن ترس خداوند تعالی، طلبش عبادت، تکرارش تسبیح، بحث و جستجو از آن جهاد، تعلیمش به کسی که نمی‏داند صدقه و بذل آن برای اهلش سبب قربت است، چون علم نشانه‏های حلال و حرام، منار) راه‏های (اهل جنت، همراه و انیس در وحشت، همراه در تنهایی و بیگانگی، صحبت کننده در خلوت، رهنما در خوشی و مصیبت، سلاح بر دشمنان و صفت نیکو نزد دوستان است، خداوند تعالی به آن اقوامی را بلند می‏کند، وآنان را در خیر رهبر و امام می‏گرداند، آثارشان اقتباس می‏شود، و به عملکردهایشان اقتدا می‏گردد، و نظر ایشان نظر نهایی می‏باشد که بدان چنگ زده می‏شود، ملائک به دوستی این‏ها رغبت دارند، و به با بالهایشان آن را مسح می‏کند، هر تر و خشک برای‌شان مغفرت می‏طلبد، حتی ماهی‏های بحر و خزندگان آن، و درنگان خشکی و حیوانات آن، چون علم زندگی قلب‏ها از جهل و چراغ بینایی از تاریکی هاست، (بنده) به علم به منزلت برگزیدگان می‏رسد، و درجه بلندی را در دنیا و آخرت به دست می‏آورد، تفکر در علم برابر است با روزه، و خواندنش برابر است با قیام [۳۶۷]، توسط آن صله رحمی‏ها صورت می‏گیرد، و حلال از حرام دانسته می‏شود، (و علم) امام عمل و عمل پیرو و تابع آن است، نیک بختان بدان الهام شده، و بدبختان از آن محروم می‏گردند [۳۶۸].

ابن عبدالبر این را در جامع بیان العلم (۵۵/۱) از معاذ به شکل مرفوع به مثل آن روایت نموده، و بعد گفته: حدیث خیلی نیکوست، ولی از اسناد قوی برخوردار نیست، و آن را از طرق مختلفی به شکل موقوف روایت نموده‏ایم، بعد بعضی اسنادهای موقوف را متذکر شده، و بعد از آن گفته: حدیث را بر همان حالتش [۳۶۹]موقوف بر معاذ ذکر نموده است. و منذری در الترغیب (۵۸/۱) می‏گوید: این چنین گفته، و رفع آن خیلی غریب است.

[۳۶۷] هدف از قیام، قیام اللیل و نماز شب می‏باشد. م. [۳۶۸] موضوع است. ابونعیم در الحلیة (۱/ ۲۳۹) ابن عبدالبر در جامع (۱/ ۵۵). آلبانی می گوید: موضوع است: ضعیف الترغیب. موسی القرشی همان بلقاوی است که کذاب است و شیخش نیز متروک است. [۳۶۹] چنانکه گذشت.