حیات صحابه – جلد پنجم

قول ابن مسعود، حذیفه و عمر درباره احتیاط در فتوی

ابن عبدالبر در جامع العلم (۱۶۵/۲) از ابن مسعود سروایت نموده: که گفت: کسی که مردم را در هر آنچه از وی فتوا بخواهند فتوا بدهد دیوانه است. و این چنین این را از ابن عباس بروایت نموده است. و طبرانی در الکبیر از ابن مسعود مانند این را روایت کرده، و رجال آن ثقه داسنته شده‏اند، چنانکه هیثمی (۱۸۳/۱) گفته است. و ابن عبدالبر در جامع العلم (۱۶۶/۲) از حذیفه سروایت نموده، که گفت: برای مردم یکی از این سه تن فتوا می‏دهد: مردی که ناسخ و منسوخ قرآن را می‏داند، امیری که گزیری نمی‏یابد و احمقی که خود را به تکلیف می‏اندازد. و ابن عبدالبر در جامع العلم (۱۶۶/۲) از ابن سیرین روایت نموده، که گفت: عمر برای ابومسعود - عقبه بن عمر ب- گفت: آیا به من خبر نرسیده که برای مردم فتوا می‏دهی؟ گرم آن را هم برای کسی بسپار که سردش را به عهده گرفته است [۵۷۴]. و در روایت دیگری (۱۴۳/۲) افزوده است: تو امیر نیستی [۵۷۵].

[۵۷۴] ضمیر به فتوا راجع است، و هدف این است که آن را برای امیر بگذار. [۵۷۵] ضعیف. دارمی (۱۷۰) سند آن منقطع است.