اقوال ابن مسعود، علی و ابن عباس درباره قول عالم: نمیدانم
ابن عبدالبر در جامع العلم (۵۱/۲) از ابن مسعود سروایت نموده، که گفت: ای مردم کسی که از علمی پرسیده شد، و آن را میدانست، باید آن را بگوید، و کسی که نزدش علم نبود، باید بگوید: خدا داناتر است، چون این از علم است، که برای آنچه نمیداند بگوید: خدا داناتر است، خداوند تبارک و تعالی به نبی اش گفته:
﴿قُلۡ مَآ أَسَۡٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٖ وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُتَكَلِّفِينَ ٨٦﴾[ص: ۸۶].
ترجمه: «بگو از شما بر تبلیغ حق هیچ مزدی نمیطلبم و از تکلیف کنندگان نیستم» [۴۹۱].
و سعد بن نصر از عبداللَّه بن بشیر روایت نموده که: علی بن ابی طالب ساز مسئلهای پرسیده شد، گفت: من بدان علم ندارم، بعد از آن گفت: آه از سردی اش بر جگر، از آنچه نمیدانستم پرسیده شدم، و گفتم: نمیدانم [۴۹۲]. این چنین در الکنز (۲۴۱/۵) آمده است. و دارمی این را از ابوالبختری و زاذان از علی، به اختصار تا همان قول خودش، روایت کرده است، چنانکه در الکنز (۲۴۳/۵) آمده است، و ابوداود در تصنیف خود برای حدیث مالک، از یحیی بن سعید روایت نموده، که گفت: ابن عباس بگفت: وقتی که عالم (لااعلم)، «نمیدانم»، را ترک نمود، کلام و مقالهاش مصیبت زده شده است. و از مالک روایت است که گفت: ابن عباس میگفت: وقتی عالم (لاادری) «خبر ندارم» را ترک کند کلام و مقالهاش مصیبت زده شده است. این چنین در جامع بیان العلم (۵۴/۲) آمده است.
[۴۹۱] صحیح. ترمذی (۳۲۵۴) آلبانی آن را صحیح دانسته است. [۴۹۲] دارمی (۱۷۷).