حیات صحابه – جلد چهارم

بردبارى پیامبر صدر مقابل ذى الخویصره

در صحیحین - [بخاری و مسلم] - به روایت از ابوسعید سروایت است که گفت: در حالی که ما نزد پیامبر خدا صبودیم، و او مالی را تقسیم می‏نمود، ناگهان ذوالخویصره - مردی از بنی تمیم - نزدش آمد و گفت: ای رسول خدا، عدالت کن، پیامبر خدا صفرمود: «وای بر تو، اگر من عدالت نکنم چه کسی عدالت می‏کند!! نومید و زیان کار شدم!! وقتی من عدالت نکنم، چه کسی عدالت می‏کند؟!». عمربن خطاب سگفت: ای پیامبر خدا در مورد وی اجازه بده تا گردنش را بزنم، پیامبر خدا صفرمود: «بگذارش، وی همراهانی دارد، که هر یکی از شما نماز خود را درمقایسه با نماز آن‏ها، و روزه خود را در مقایسه با روزه آن‏ها اندک و ناچیز می‏شمارد [۱۱۳۶]، قرآن را می‏خوانند ولی از گلوهایشان تجاوز نمی‏کند [۱۱۳۷]و از اسلام بیرون می‏شوند چنانکه تیر از هدف بیرون می‏شود، به نوک آن نگاه می‏شود و چیزی در آن [از اثر خون و غیره] پیدا نمی‏گردد، بعد از آن به ته آن نظر می‏شود و چیزی در آن دریافت نمیگردد، بعد از آن به چوب آن می‏نگرند و در آن چیزی پیدا نمی‏گردد و بعد از آن به پرهای آن نظر می‏شود و در آن چیزی دریافت نمی‏گردد، و [تیر] از سرگین و خون سبقت نموده است [۱۱۳۸]، نشانه این‏ها مرد سیاهی است، که یکی از بازوانش چون پستان زن، یا مثل تکه گوشت است و می‏جنبد، و این‏ها در وقت اختلاف مردم بروز می‏کنند». ابوسعید می‏گوید: من گواهی می‏دهم که این را از رسول خدا صشنیدم، و گواهی می‏دهم که علی بن ابی طالب سبا آنان جنگید [۱۱۳۹]ومن همراهش بودم، و دستور داد تا آن مرد جستجو گردید و آورده شد، و من به سویش نگاه نمودم وی دارای همان صفتی بود که رسول خدا صتوصیف نموده بود [۱۱۴۰]. این چنین در البدایه (۳۶۲/۴) آمده است.

[۱۱۳۶] کنایه از کثرت نماز و روزه آن هاست، و خوارج همین طور بودند. [۱۱۳۷] قرائت آن‏ها را خداوند بلند ننموده و قبول‏نمی‏کند. [۱۱۳۸] یعنی: مثل تیری که به شدت و سرعت به هدف چون آهو و غیر اصابت می‏کند، و از طرف دیگر آن به همان تیزی بدون اینکه اثری از آن هدف چون خون و غیره در آن پس از اصابت دیده شود بیرون می‏شود، این‏ها نیز به همان سرعت از اسلام بدون اینکه آن را درک کنند خارج می‏شوند. م. [۱۱۳۹] هدف خوارج است، که علی سدر روز نهروان با ایشان جنگید. [۱۱۴۰] بخاری (۶۱۶۳) مسلم (۱۶۴) ترمذی (۳۰۹۸) نسائی (۴/ ۳۷) ابن ماجه (۱۰۲۳).