حیات صحابه – جلد چهارم

اقوال عبداللَّه بن مسعود در باره امر به معروف و نهى از منکر

طبرانی از طارق بن شهاب روایت نموده، که گفت: عتریس بن عرقوب شیبانی نزد عبداللَّه سآمد و گفت: کسی که امر به معروف و نهی از منکر نکند هلاک شده است، عبداللَّه گفت: بلکه کسی قلبش معروف را نشناسد، و منکر را بد نبیند هلاک گردیده است [۱۶۲۰]. و طبرانی از عبداللَّه بن مسعود سروایت نموده، که گفت: مردم سه گروه‏اند، و در غیر اینها خیری نیست: مردی که گروهی را دید در راه خدا جهاد می‏کند، و [همراه شان] با نفس و مال خود جهاد نمود، و مردی که با زبان خود جهاد کرد، و امر به معروف و نهی از منکر نمود، و مردی که حق را به قلب خود شناخت. هیثمی [۱۶۲۱]می‏گوید: در این کسی است که من وی را نشناختم. و ابن عساکر از ابن مسعود سروایت نموده که گفت: بر ضد منافقین با دست‏های خود بجنگید، و اگر جز ترشرویی در مقابل‌شان دیگر عملی نتوانستید، در روهایشان ترش رویی کنید [۱۶۲۲].

و ابن ابی شیبه و نعیم از ابن مسعود سروایت نموده‏اند که گفت: وقتی که منکری را دیدی، و نتوانستی آن را تغییر بدهی، همینقدر برایت کافی است که خداوند بداند تو آن را در قلبت بد می‏بری [۱۶۲۳]. و نزد هردوی‌شان از ابن مسعود همچنان روایت است که گفت: انسانی که گناهی را که انجام می‏شود مشاهده می‏کند و آن را بد می‏برد مانند کسی می‏باشد که از آن غایب است، و اگر از آن غایب می‏باشد، و از آن رضایت نشان می‏دهد، مانند کسی می‏باشد که در آن حاضر بوده است.

و نزد نعیم و ابن نجار از ابن مسعود سروایت است که گفت: اموری اتفاق خواهد افتاد که اگر کسی از آن غایب باشد، و بر آن رضایت نشان دهد مانند کسی است که در آن حاضر بوده است، و کسی که در آن حاضر بوده، و آن را بد دیده مانند کسی است که از آن غایب بوده است [۱۶۲۴].

[۱۶۲۰] هیثمی (۲۷۵/۷) می‏گوید: رجال آن رجال صحیح‌اند. و این را همچنان ابونعیم در الحلیه (۳۵/۱) از طارق به مانند آن روایت نموده، و ابن ابی شیبه و نعیم در الفتن از ابن مسعود به مانند آن را، چنان که در الکنز (۱۴۰/۲) آمده، روایت نموده‏اند. [۱۶۲۱] ۲۷۶/۷. [۱۶۲۲] این چنین در الکنز (۱۴۰/۲) آمده است. و طبرانی این را از وی به معنای آن روایت نموده است. هیثمی (۲۷۶/۷) می‏گوید: این را طبرانی به دو اسناد روایت نموده، و در یکی از آنها شریک آمده، و موصوف حسن الحدیث است، و بقیه رجال آن رجال صحیح‌اند. [۱۶۲۳] این چنین در الکنز (۱۴۰/۲) آمده است. [۱۶۲۴] این چنین در الکنز (۱۴۰/۲) آمده است. و ابونعیم در الحلیه ۱۳۵/۱) از ابن مسعود سروایت نموده، که گفت: صالحان می‏روند و در زمره پیشینیان قرار می‏گیرند، و اهل شک و کسی که معروفی را نمی‏شناسد و منکری را بد نمی‏بیند باقی می‏ماند. و طبرانی مانند این را روایت نموده، و رجال آن، چنان که هیثمی (۲۸۰/۷) گفته، رجال صحیح‏اند.