فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۲۳] حکم اعتقاد به حاضر بودن رسول الله در هر جا و هر مکان و این که پیامبر ج علم غیب می‌داند

س: آیا پیامبر ج همه جا حاضر است؟ آیا پیامبر ج علم غیب می‌داند؟

ج: با توجه به دلایل شرعی و اعتقادات دینی واضح است که رسول الله ج همه جا حاضر نیست، بلکه جسد ایشان در مدینه منوره داخل قبر مدفون است. اما روح رسول الله ج در بهشت «في الرفیق الأعلی»- همراه با سایر انبیا- قرار دارد به دلیل اینکه رسول الله ج در آخرین لحظات زندگی سه بار فرمودند: «اللَّـهُمَّ فِي الرَّفِيقِ الْـأَعْلَى» [۸۷] آنگاه از دنیا رحلت نمودند. به اجماع صحابه و علمای مسلمین در طول تاریخ، رسول الله ج در منزل عایشه در کنار مسجدش در شهر مدینه تا الآن مدفون هستند و روح آن بزرگوار و ارواح بقیه‌ی انبیا و مرسلین و مؤمنین در بهشت قرار دارند، بر حسب درجاتی که الله تعالى به آنان از روی ایمان و صبر بر مشکلات در مسیر دعوت بسوی حق اختصاص داده است.

علم غیب مخصوص الله تعالی است و جز او دیگران علم غیب نمی‌دانند پیامبر ج ودیگران از امور غیبی همان چیزی را می‌دانند که در قرآن وحدیث بیان شده است. به عنوان مثال، آنچه در مورد بهشت و جهنم، احوال قیامت، خروج دجال، طلوع خورشید از جهت مغرب، خروج دابة الارض، نزول عیسی ÷ در آخر الزمان و مواردی از این قبیل.

الله تعالی در سوره نمل می‌فرماید: ﴿قُل لَّا يَعۡلَمُ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ ٱلۡغَيۡبَ إِلَّا ٱللَّهُۚ وَمَا يَشۡعُرُونَ أَيَّانَ يُبۡعَثُونَ٦٥﴾ [النمل: ۶۵]. «بگو: اهل آسمان و زمینیان غیب نمی‌دانند بجز الله و نمی‌دانند که چه وقتی از قبرها برمی‌خیزند».

الله تعالی می‌فرماید: ﴿قُل لَّآ أَقُولُ لَكُمۡ عِندِي خَزَآئِنُ ٱللَّهِ وَلَآ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ﴾ [الأنعام: ۵۰]. «ای پیغمبر! به این کافران) بگو: من نمی‌گویم گنجینه‌های خداوند در تصرف من است؛ ومن نمی‌گویم که من غیب می‌دانم».

وقول الله تعالی که می‌فرماید: ﴿قُل لَّآ أَمۡلِكُ لِنَفۡسِي نَفۡعٗا وَلَا ضَرًّا إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۚ وَلَوۡ كُنتُ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ لَٱسۡتَكۡثَرۡتُ مِنَ ٱلۡخَيۡرِ وَمَا مَسَّنِيَ ٱلسُّوٓءُۚ إِنۡ أَنَا۠ إِلَّا نَذِيرٞ وَبَشِيرٞ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ١٨٨﴾ [الأعراف: ۱۸۸]. «بگو: من برای خودم مالک سود و زیان نیستم مگر همان مقداری که الله تعالى بخواهد، اگر غیب می‌دانستم حتماً منافع زیادی برای خودم جمع می‌کردم و شر و بلا به من نمی‌رسید، من کسی جز بیم دهنده و مژده دهنده‌ی مؤمنان نیستم».

و بسیاری آیات دیگر که در این مورد نازل شده‌اند.

از خود رسول الله ج احادیث بسیاری ثابت شده است مبنی بر اینکه ایشان علم غیب نمی‌دانند؛ از جمله جواب رسول الله ج در سوال جبرئیل در مورد قیامت، که فرمودند: «مَا الْـمَسْئُولُ عَنْهَا بِأَعْلَمَ مِنْ السَّائِلِ» . «سوال‌شونده (محمد) از سوال‌کننده (جبرئیل) در مورد قیامت چیز بیشتری نمی‌داند».

در این حدیث که پیامبر ج فرمودند: «فِي خَمْسٍ لَا يَعْلَمُهُنَّ إِلَّا اللَّـهُ» [۸۸] (پنج چیز هستند که کسی جز الله آن‌‌ها را نمی‌داند). ثم تلا النبی ج: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥ عِلۡمُ ٱلسَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ ٱلۡغَيۡثَ وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡأَرۡحَامِۖ وَمَا تَدۡرِي نَفۡسٞ مَّاذَا تَكۡسِبُ غَدٗاۖ وَمَا تَدۡرِي نَفۡسُۢ بِأَيِّ أَرۡضٖ تَمُوتُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرُۢ٣٤﴾ [لقمان: ۳۴]. آنگاه پیامبر ج این آیه را تلاوت نمود: «آگاهی از فرا رسیدن قیامت ویژه‌ی الله تعالى است، و او است که باران را می‌باراند، و آگاه است از آنچه در رحم‌های (مادران) است، و هیچ‌کس نمی‌داند فردا چه چیزی کسب می‌کند و هیچ‌کس نمی‌داند که در کدام سر زمین می‌میرد قطعاً الله تعالى با خبر و آگاه است».

از مواردی که دلالت می‌کند که پیامبر ج علم غیب نمی‌داند جریان تهمت و افترایی است که منافقین به عایشه (ل) ج نسبت دادند، رسول الله ج از برائت همسرش عایشه از این تهمت مطلع نشد مگر از طریق وحی که آیاتش در سوره‌ی نور مذکور است.

از جمله، جریان گم شدن گردن بند عایشه (ل) در بعضی از غزوات که پیامبر ج محل آن را ندانستند، پیامبر ج افرادی را موظف کرد تا آن را پیدا کنند، چون شتر عایشه (ل) از جا برخاست دیدند که گردن بند زیر شتر افتاده است. این نمون‌های است از بسیاری از اتفاقاتی که بیانگر همین موضوع هستند.

بعضی از صوفیان معتقدند که رسول الله ج علم غیب می‌داند این عده از صوفیان همچنین بر این باورند که رسول الله ج هنگام برگزاری جشن مولود خوانی در جلسه‌ی آنان حاضر می‌شود! باید گفت که این، اعتقادی باطل، پوچ و بی‌اساس است که دلیل آن جهل آنان به کتاب و سنت و عقیده‌ی سلف صالح می‌باشد.

ازالله تعالی می‌خواهیم ما و همه‌ی مسلمین را از اعتقادات جاهلانه نجات دهد و همه‌ی ما را به صراط مستقیم رهنمون سازد؛ همانا الله شنوا و اجابت کننده‌ی دعا است.

(شیخ ابن باز- المجاهد۶۶ سال سوم شماره (۳۳ و۳۴)محرم و صفر۱۴۱۲ هجری).

[۸۷] بخاری (۴۴۳۷) مسلم (۸۷) (۲۴۴۴). [۸۸] بخاری (۵۰) مسلم (۹) من حدیث أبی هریرة س.