فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۱۱۲] حکم آموزش سحر

س: سحر چیست؟ و حکم آموزش آن چیست؟

ج: علما درباره‌ی سحر گفته‌اند: سحر در لغت: عبارت است از هر چیز مخفی و ظریفی است که سبب آن نامشخص باشد. به گون‌های که تأثیر آن پوشیده باشد و مردم از آن بی‌خبر باشند. سحر با این مفهوم طالع بینی وکهانت (افسون‌گری) و حتی تأثیر سخن و فصاحت را نیز شامل می‌شود. پیامبر ج فرمود است: «إِنَّ مِنْ الْـبَيَانِ لَسِحْرًا»: «برخی از سخن‌‌ها سحر هستند» [۲۰۳].

به این ترتیب می‌توان گفت: سحر عبارت از هر چیزی است که با تأثیر نامشخص صورت گیرد. (امّا در اصطلاح برخی سحر را این گونه تعریف کرده‌اند. که: (تعویذها، دم‌‌ها و گره‌‌هایی است که بر دل‌‌ها و عقل‌‌ها و بدن‌‌ها تأثیر می‌گذارد؛ عقل را سلب می‌کند و محبت و تنفر را پدید می‌آورد و بین شخص و زنش جدایی می‌اندازد و بدن را بیمار می‌گرداند و نیروی فکر را از فرد می‌گیرد [۲۰۴].

آموزش سحر حرام و حتی کفر است؛ زمانی که آموزش سحر، وسیل‌های برای همکاری و اشتراک با شیاطین باشد. همان طور که الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَٱتَّبَعُواْ مَا تَتۡلُواْ ٱلشَّيَٰطِينُ عَلَىٰ مُلۡكِ سُلَيۡمَٰنَۖ وَمَا كَفَرَ سُلَيۡمَٰنُ وَلَٰكِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ ٱلنَّاسَ ٱلسِّحۡرَ وَمَآ أُنزِلَ عَلَى ٱلۡمَلَكَيۡنِ بِبَابِلَ هَٰرُوتَ وَمَٰرُوتَۚ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنۡ أَحَدٍ حَتَّىٰ يَقُولَآ إِنَّمَا نَحۡنُ فِتۡنَةٞ فَلَا تَكۡفُرۡۖ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنۡهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِۦ بَيۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَزَوۡجِهِۦۚ وَمَا هُم بِضَآرِّينَ بِهِۦ مِنۡ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمۡ وَلَا يَنفَعُهُمۡۚ وَلَقَدۡ عَلِمُواْ لَمَنِ ٱشۡتَرَىٰهُ مَا لَهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنۡ خَلَٰقٖۚ وَلَبِئۡسَ مَا شَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ١٠٢﴾ [البقرة: ۱۰۲]. «و [یهود] از آنچه شیاطین در عصر سلیمان بر مردم می‌خواندند پیروی کردند. سلیمان هرگز [دست به سحر نیالوده] کافر نشد؛ ولی شیاطین کفر ورزیدند، و به مردم سحر آموختند و [نیز یهود] از آنچه بر دو فرشته بابل «هاروت» و«ماروت» نازل شد پیروی کردند. و به هیچ‌کس چیزی یاد نمی‌دادند؛ مگر این که از پیش به او می‌گفتند: «ما وسیله‌ی آزمایشیم، کافر نشو! ولی آن‌ها از آن دو فرشته، مطالبی را می‌آموختند که بتوانند بوسیله‌ی آن، میان مرد و همسرش جدایی بیفکنند ولی هیچ گاه نمی‌توانند بدون اجازه الله، به انسانی زیان برسانند آن‌ها قسمت‌هایی را فرا می‌گرفتند که به آنان زیان می‌رسانید و نفعی نمی‌داد. و مسلماً می‌دانستند هر‌کس خریدار این گونه متاعی باشد در آخرت بهره‌ای نخواهد داشت و چه زشت و ناپسند بود آنچه خود را به آن فروختند اگر می‌دانستند».

باید دانست که آموزش و یادگیری این نوع سحر که وسیله‌ی شریک قرار دادن شیاطین صورت می‌گیرد، کفر است. به کارگیری این نوع سحر نیز کفر، ظلم و دشمنی با خلق الله است. به همین علت است که جادوگر به خاطر مرتد شدن و یا به عنوان یکی از حدود الهی با کشتن مجازات می‌شود. اگر سحرش از نوعی باشد که به خاطر آن کافر شود. چون مرتد و کافر شده است، کشته می‌شود. امّا اگر سحر او به درجه‌ی کفر نرسد به عنوان اجرای یکی از حدود الهی کشته می‌شود تا شرارت وآزارش از مسلمانان دفع گردد.

ابن عثیمین المجموع الثمین (۲/۱۳۰-۱۳۱)

[۲۰۳] بخاری ش (۵۱۴۶-۵۷۶۸) و مسلم (۸۶۹). [۲۰۴] به همین معنا در«الکافی» ابن قدامه (۱۶۴/۴) وجود دارد.