فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۱۴۴] حکم گفتن (ان شاءالله) بعد از دعا

س: اگر کسی در دعایش بگوید: (ان شاءالله) حکم آن چیست؟

ج: نباید انسان وقتی که انسان به پیشگاه پروردگارش دعا می‌کند نباید ان شاءالله بگوید، بلکه با قاطعیت دعا کند. باید دانست که هیچ فردی نمی‌تواند امری را بر خداوند اجبار کند. الله تعالى می‌فرماید: ﴿وَقَالَ رَبُّكُمُ ٱدۡعُونِيٓ أَسۡتَجِبۡ لَكُمۡۚ﴾ [المؤمن: ۶۰]. «مرا به فریاد خوانید تا بپذیرم».

پس خداوند وعده داده که دعا را می‌پذیرد، بنابراین نیازی نیست که گفته شود (ان شاءالله)؛ چون خداوند وقتی که به بند‌های توفیق دعا بدهد دعایش را اجابت می‌کند یا خواسته‌اش را بر آورده می‌سازد، یا شرّی را از او دور می‌کند، یا دعایش را برای روز قیامت ذخیره می‌کند.

از پیامبر ج ثابت است که فرمود: «لَا يَقُلْ أَحَدُكُمْ اللَّـهُمَّ اغْفِرْ لِي إِنْ شِئْتَ اللهم ارْحَمْنِي إِنْ شِئْتَ؛ ليَعْزِمْ المَسْأَلَة وَلِيُعَظِّمِ الرَّغبَة؛ فإنَّ الله تعالى لَا مُكْرِهُ لَهُ [۱۶۹۷] «هیچ کسی از شما نگوید خدایا اگر می‌خواهی مرا بیامرز، خدایا اگر می‌خواهی بر من رحم بفرما، بلکه با قاطعیت بخواهد، چون خداوند را کسی اجبار نمی‌کند».

اگر کسی بگوید: آیا مگر از پیامبر ج ثابت نیست که هرگاه به عیادت بیمار می‌رفت می‌گفت: لا بأس «مشکلی نیست» ان شاءالله خوب می‌شوی؟!

می‌گوئیم: بله، اما این از باب دعا نیست بلکه این خبر و امید است، بنابراین از آداب دعا این است که فرد با قاطعیت دعا کند.

الشیخ ابن عثیمین- مجلة الجندی المسلم (۷۲/۸۷).

[۱۶۹۷] البخاری (۶۳۳۹،۷۴۷۷)، و مسلم (۲۶۷۹).