فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۳۶] حکم درست کردن ساختمان بر قبور و نوشتن بر روی آن‌ها

س: در محل ما، بر بعضی از قبر‌ها بتن سیمانی می‌بینم که یک متر طول و نیم متر عرض دارند و بر این بتن‌‌ها نام و تاریخ وفات میت و جمله‌‌های دیگر مکتوب است، مانند: الهی! بر فلان فرزند فلان رحم کن و... بفرمایید که حکم این عمل چیست؟

ج: ساخت و ساز بر روی قبرها، نه بوسیله‌ی بتن سیمانی و نه بوسیله‌ی چیز‌های دیگر و همچنین نوشتن بر روی آن‌‌ها جایز نیست، چون از رسول الله ج ثابت شده که ایشان از بنای ساختمان و نوشتن بر قبر‌ها منع نموده است؛ امام مسلم از حدیث جابر س نقل کرده است: «نَهَي رَسُوْل الله ج أنْ يُجَصَّصَ الْـقَبْرُ وأنْ يُّقعَدَ عَلَيْهِ وأنْ يُبْني عَلَيْهِ» [۸۹۶]. «پیامبر ج از گچ‌کاری قبر و نشستن بر روی قبر و بنای ساختمان بر آن منع کرده است».

زیرا بنای بر قبر نوعی غلو و مبالغه است و جلوگیری کردن از آن واجب است و کتابت بر آن منجر به پیامد‌های وخیمی از قبیل غلو و دیگر محظورات شرعی می‌شود، و تن‌‌ها خاک خود قبر در آن برگردانده می‌شود و به‌اندازه‌ی یک وجب ارتفاع داده می‌شود تا قبر بودن آن معلوم و مشخص گردد و همین است سنت رسول الله ج در خصوص قبور، و رسول الله ج و اصحابش به همین صورت به خاک سپرده شده‌اند.

همچنین پوشاندن آن‌‌ها و درست کردن گنبد و مسجد قرار دادن آن‌‌ها جایز نیست، چون رسول الله ج فرموده است: «لَعَنَ اللَّـهُ الْـيَهُودَ وَالنَّصَارَى اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ مَسَاجِدَ» [۸۹۷].«نفرین الله تعالى بر یهود و نصارا باد! چون آن‌‌ها قبر‌های پیامبرانشان را مسجد قرار می‌دادند».

جندب‌بن عبدالله‌بجلی س می‌گوید: پنج روز قبل از وفات پیامبر از ایشان شنیدم که فرمود: «أنِّي أبْرَأُ إليَ اللهِ يَكُوْنَ لِيْ مِنْكُمْ خَلِيْلٌ؛ فَإنّاللهَ تعالى قَدْ اتَّخَذَنِي خَلِيْلاً كَمَا اتَّخَذَ إبْرَاهيمَ خَليْلاً، وَلَوْ كَنْتُ مُتِّخِذاً مِنْ أمّتيْ خَليلاً لاتّخَذْتُ أبَابَكْرٍ خَلِيْلاً، إلاَ وإنَّ مَنْ كانَ قَبْلَكُمْ كانُوا يَتَّخِذوْنَ قُبُورَ أنْيائَهِمْ وصَالِحِيهِمْ مَسَاجِدَ؛ ألاَ فَلاَتَتَّخِذُوا الْـقُبُورَ مَسَاجِدَ، إنِّي آنهاكُمْ عَنْ ذالك» [۸۹۸]. «من امتناع می‌کنم از این که از شما کسی را دوست و خلیل قراردهم [۸۹۹]، بی‌گمان که الله تعالى مرا خلیل خود قرار داد، همانگونه که ابراهیم را خلیل خود قرار داد، اگر قرار بود کسی از امتم را ندیم خو قرار دهم حتماً ابوبکر را خلیل خود قرار می‌دادم. آگاه باشید امت‌های پیش از شما قبور انبیاء و صالحان خود را مسجد قرار می‌دادند؛ آگاه باشید که شما قبور را مساجد قرار ندهید، بی‌گمان که من شما را از این عمل باز می‌دارم».

در این مور احادیث زیادی وجود دارد که انسان را از این عمل باز می‌دارند. از الله تعالى می‌خواهیم که مسلمانان را به چنگ‌زدن به سنت رسول الله ج و ثبات بر آن توفیق دهد و آن‌‌ها را از مخالفت با او نجات دهد.

شیخ ابن باز- مجموعه‌ی فتاوا و مقالات متنوعه (۴/۳۲۹)

[۸۹۶] مسلم (۹۷۰). ترمذی و دیگران نیز حدیث مذکور را با اسناد صحیح روایت کرده‌اند. و در انجا لفظ (و نوشتن بر قبرها) اضافه آمده است. ترمذی (۱۰۵۲). [۸۹۷] بخاری (۱۳۳۰) و مسلم (۵۲۹). [۸۹۸] مسلم (۵۳۲). [۸۹۹] منظور از دوست در اینجا کسی است که انسان در دوستی و محبت به او می‌پیوندد و به دیگران توجه نمی‌کند.