فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۱۰۴] حکم توصیف انسان به حیوان ناطق

س:‌ حکم توصیف انسان به حیوان ناطق چیست؟

ج: در اصطلاح علم منطق، حیوان ناطق به انسان گفته می‌شود.

از دیدگاه منطقی‌‌ها این عیبی نیست، چون تعریف حقیقت انسان است، اما در عرف این گفته برای انسان زشت است، بنا بر این اگر کسی به فردی عادی بگوید حیوانِ ناطق، او فکر می‌کند به او توهین می‌کند، پس جایز نیست که فرد عامی با این جمله خطاب شود، چون گفتن هر چیزی که مسلمان را ناراحت کند حرام است. اما اگر جملهء «حیوان ناطق» به کسی گفته شود که قضیه را بر حسب اصطلاح منطقی‌‌ها می‌فهمد اشکالی ندارد؛ چون بدون شک انسان به اعتبار این که حیات دارد حیوان است، و آنچه او را از سایر حیوانات جدا می‌کند نطق و سخن گویی اوست. بنابراین گفته‌اند کلمه‌ی (حیوان) جنس است، و کلمه‌ی (ناطق) فصل است، و جنس، شاملِ موردِ تعریف شده و غیر آن می‌شود و فصل مورد تعریف شده را از غیر آن جدا می‌کند.

شیخ ابن عثیمین – مجموع فتاوی و رسائل ۳/۱۰۳.