فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۵۳] حکم دعا خواندن برآب و روغن و مرهم و امثال آن

س: بعضی از کسانی که دعا‌های شرعی می‌خوانند و بر آب یا روغن یا مرهم و کرم دعا و قرآن می‌خوانند و دم می‌کنند یا بعضی از اذکار را با زعفران بر اوراق می‌نویسند و اوراق را در آب می‌گذارند و مریض آن را می‌نوشد و یا با آن غسل می‌کند، و این را عزائم می‌نامند، حکم این کار چیست؟

ج: پیامبر ج می‌فرماید: «إِنَّ الرُّقَى وَالتَّمَائِمَ وَالتِّوَلَةَ شِرْكٌ [۱۷۶۹] «عمل دم و تعویذ و آنچه برای محبت زن و شوهر انجام می‌شود شرک است» شیخ محمد بن عبد الوهاب در کتاب التوحید می‌گوید: دم کردن همین عزائم هستند، به دلیل آنچه که در سنت آمده دعا‌هایی که شرک آمیز نیست مستثنی می‌باشد؛ زیرا پیامبر ج برای دفع چشم زخم و گزیدگی دم کردن را اجازه داده است که برای این امور دعا خوانده شود.

ثابت است که پیامبر ج می‌فرماید: «اعْرِضُوا عَلَيَّ رُقَاكُمْ، لاَ بَأْسَ بِالرُّقَى، مَا لَمْ تَكُنْ شِرْكاً [۱۷۷۰]». «دعا‌هایی را که می‌خوانید بر من عرضه کنید، سپس فرمود: دعا‌هایی که شرک آمیز نباشد اشکالی ندارد».

پیامبر ج می‌فرماید: «مَنْ اسْتَطَاعَ مِنْكُمْ أَنْ يَنْفَعَ أَخَاهُ فَلْيَفْعَلْ [۱۷۷۱] «هر کسی از شما که می‌تواند به برادرش فایده برساند این کار را انجام بدهد».

ثابت است که پیامبر ج با آیات قرآن و دعا‌های شرعی بعضی از اصحابش را دم کرده است. وقتی که شخصی یهودی پیامبر ج را سحر کرد، جبرئیل بر پیامبر دعا خواند، و پیامبر ج بر خودش هم دعا می‌خواند و در دستهایش فوت می‌کرد؛ آیةالکرسی و معوذتین و سوره اخلاص را می‌خواند، سپس تا جایی که می‌توانست بر بدنش می‌مالید، از سر و سینه‌اش شروع می‌کرد و قسمت جلوی بدنش را می‌مالید.

از سلف و بزرگان امت ثابت است که در آب و امثال آن دعا خوانده و دم کرده‌اند و سپس آن را خورده یا غسل کرده‌اند، این عمل بیماری را کاهش داده یا از بین می‌برد؛ چون کلام خدا شفا است، چنان که خداوند می‌فرماید: ﴿قُلۡ هُوَ لِلَّذِينَ ءَامَنُواْ هُدٗى وَشِفَآءٞۚ﴾ [فصلت: ۴۴]. «بگو: قرآن برای مومنان مآیه‌ی راهنمایی و بهبودی است».

همچنین خواندن قرآن و دعا بر روغن غذا و مالیدن آن روغن به بدن و یا شستن بدن با آن آب، ... خواندن و دم کردن با این شیوه با دعا‌های جایزی است که از کلام خدا و پیامبر می‌باشد.

همچنین اگر قرآن و دعا در اوراقی نوشته شود و سپس شسته شود و آب آن خورده شود اشکالی ندارد، خواه با زعفران نوشته شود یا با قلم، چون گفته پیامبر ج که فرمود: «لاَ بَأْسَ بِالرُّقَى، مَا لَمْ تَكُنْ شِرْكاً». «رقیه (دعا) اگر شرک آمیز نباشد اشکالی ندارد». آن را شامل می‌شود. والله اعلم.

فتوا با امضای شیخ ابن جبرین.

[۱۷۶۹] تخریج حدیث در فتوای ۳۸ این فصل ذکر شد. [۱۷۷۰] مسلم (۲۲۰۰) ابو داود (۳۸۸۶) و هذا لفظه. [۱۷۷۱] مسلم (۲۱۹۹).