[۵۷] حکم ادای نوافل و سنتها در حال سفر
س: سننِ نوافلی که ترک آن‌‌ها در سفر سنت است کدام‌اند؟
خواندن سنت‌‌های راتبه و دیگر سنتها مانند تحیة المسجد، وتر، نماز ضحی و نماز بین اذان و اقامه در سفر چه حکمی‌دارد؟
ج: به مسافر اجازه داده شده است که در سفر، نماز‌های چهار رکعتی را دو رکعت بخواند چون سفر عادتاً با مشقت و سختی همراه است و چه بسا انسان ده‌ها ساعت در راه می‌باشد.
بدین خاطر شریعت برای او در نماز‌های چهار رکعتی تخفیف قائل شده است و همچنین به او اجازه داده که نماز ظهر و عصر و یا نماز مغرب و عشاء را در یک وقت جمع کند و نماز‌هایی از قبیل سنن رواتب و غیره را از او ساقط گردانیده است. به همین خاطر عبدالله بن عمر س در حین سفر هنگامی‌که بعضی از همسفرانش را در حال خواندن نفل و نماز ضحی دید، گفت: «لَوْ كُنْتُ مُسَبِّحاً لأَتْمَمْتُ» [۷۶۲]. «اگر در سفر نفل می‌خواندم نماز فرضم را قصر نمی‌خواندم بلکه آن را کامل می‌خواندم».
پس علت قصر نماز در سفر مشقت است و همین امر علت ساقط شدن نوافل نیز می‌باشد. ولی اگر سفر، سفرِ سنگینی نباشد و یا اصلاً مشقتی در کار نباشد. پس نباید مسلمان خودش را از نوافلی مانند سنن قبل از فرض و بعد از آن و همچنین از نماز تحیة المسجد، قیام اللیل، نماز وتر و نماز ضحی محروم کند، چرا که نماز از بهترین اسباب تقرب به الله، سردی چشمان، خوشی قلب، خوشی بدن و غذای روح است، پس نباید انسان خودش را از این عبادت محروم کند، هرچند نماز فرضش را کوتاه (قصر) می‌خواند.
اگر مشقتی هم باشد مستحب است که این‌گونه نماز‌ها را بر سواری بخواند، زیرا در حدیث آمده است: «كَانَ النبي ج يُصَلِّي مِنَ اللّيْلِ عَلَي راحلته أيْنَماَ تَوَجَّهَتْ بِهِ، ويُومئُ بالرّكُوعِ والسّجُود [۷۶۳] و يَجْعَلُ السُّجُودَ أخْفَضَ مِنَ الّركوع» [۷۶۴]. «پیامبر ج شب هنگام، در حالی‌که سوار بر شتر بود و چهره‌اش به سمت مسیر شتر بود، نماز نفل می‌خواند، و به جای رکوع و سجده اشاره میکرد و برای سجده بیشتر خم می‌شد».
پیامبر ج بخاطر محبت با نماز و آزمند بودن بر زیاد خواندن آن حتی سوار بر شتر نیز نفل می‌خواند.
شیخ ابن جبرین- از سخنان و املای ایشان
[۷۶۲] مسلم (۶۸۹). [۷۶۳] بخاری (۱۱۰۵،۱۱۰۴،۱۱۰۰،۱۰۹۳،۱۰۰۰). و مسلم (۷۰۰-۷۰۲) بنحوه [۷۶۴] مسند احمد (۳/۷۳)، مصنف عبدالرزاق (۴۵۲۰)، مصنف ابن‌ابی شیبه (۸۵۰۵) و «الاوسط» طبرانی (۸۵۵۴،۵۶۰۰).