[۷۶ ] حکم خواندن از روی قرآن در نماز تراویح
س: خواندن از روی قرآن در تراویح چه حکمی‌دارد؟
ج: علما در این مسئله با هم اختلاف نظر دارند: بعضی آن را مکروه دانسته‌اند، جمهور آن را جایز دانسته‌اند؛ در کتاب (قیام الیل و قیام رمضان) علامه محمد بن نصر المروزی: روایت است از ابن ابی ملیکه که ذکوان- أبا عمرو- غلام آزاد شده‌ی عائشه ل در رمضان برای عائشه و همراهان ایشان امامت می‌کردند، در حالی که از روی مصحف - قرآن- تلاوت می‌کردند. [۱۰۱۰] از ابن شهاب در مورد امامی که در نماز از روی قرآن تلاوت می‌کند پرسیده شد، گفت: از ابتدای اسلام تاکنون این شیوه معمول بوده است، بهترین افراد ما در نماز از روی قرآن تلاوت می‌کردند [۱۰۱۱].
ابراهیم بن سعد گوید: پدرش او را امر می‌نمود تا در رمضان افراد خانواده را جمع کند و در نماز شب از روی مصحف برایشان بخواند؛ پدرش به او می‌گفت: قرآن را با صدای بلند بخوان تا بشنوم، ایوب از محمد / نقل می‌کند که می‌گفت: اشکالی ندارد که شخصی قومی را امامت کند و از روی مصحف تلاوت کند. عطا / معتقد بود: شخصی که در رمضان امامت می‌کند و از روی مصحف تلاوت می‌کند، اشکالی در کارش نیست. یحیی بن سعد انصاری می‌گفت: به نظر بنده قرائت قرآن در رمضان از روی مصحف اشکالی ندارد؛ منظورش نماز شب است.
ابن وهب گوید: از مالک / سؤال شد، مردم روستایی که در میانشان حافظ قرآن نیست آیا اجازه دارند که امامشان از روی مصحف تلاوت کند؟ گفتند: اشکالی ندارد.
در کتاب «المنتهی» و شرح آن آمده است: شخص نماز گزار می‌تواند در مصحف نگاه کند، امام احمد می‌گوید: نگاه کردن امام در مصحف اشکالی ندارد، از ایشان پرسیده شد نماز فرض چطور؟ گفت: در این مورد چیزی نشنیده ام.
از امام زهری پرسیده شد: کسی که در رمضان- نماز نفل- از روی مصحف تلاوت می‌کند؛ در پاسخ گفتند: افراد بهتر از ما از روی مصحف تلاوت می‌کردند [۱۰۱۲].
برخی از علما خواندن از روی مصحف را در نماز مکروه دانسته از جمله مجاهد، ابراهیم و سفیان، استدلال این دسته از علما این است که در این عمل تشابه با اهل کتاب است؛ محمد ابن نصر در کتابش «قیام اللیل و قیام رمضان و کتاب الوتر» می‌گوید: گروهی از علما این عمل را مکروه دانسته‌اند زیرا اهل کتاب چنین می‌کنند؛ بنابراین مسلمانان از این کار خود داری کنندتا از مشابهت با اهل کتاب دور بمانند؛
محمد ابن نصر به این ایراد چنین پاسخ می‌دهد: قرائت قرآن هیچ شباهتی با قرائت کتاب‌‌های حساب و غیره ندارد؛ زیرا قرائت قرآن از افعال نماز و مخصوص نماز است ولی خواندن کتاب‌‌های حساب از اعمال نماز نیست. (بنابر این تشابهی در کار نیست).
و بالله التوفیق، و صلی علی نبینا محمد و آله و صحبه و سلم
فتاوای انجمن دایمی مباحث علمی و افتا (۷/۲۰۴- ۲۰۶)
[۱۰۱۰] علّقه البخاری فی «صحیحه»- کتاب الأذان، باب إمامه العبد والمَوّلی. ووصله ابن أبی شیبه فی«مصنفه» (۷۲۱۷). [۱۰۱۱] «المغنی» لا بن قدامه (۱/۳۳۵). [۱۰۱۲] «شرح منتهی الإرادات» للبهوتی (۱/۲۱۱).