فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۱۰] حکم حج شخصی که بدهکار است

س۱: انسانی بدهکار است و دوست دارد به حج برود و طلبکارش نیز به او چنین اجاز‌های داده است، آیا می‌تواند حج کند؟

ج۱: اگر طلبکار به او اجازه‌ی حج کردن را بدهد باز هم بر او واجب نیست که به حج برود، چون طلبکار بزودی طلب را از او خواهد خواست و تن‌‌ها به او اجازه می‌دهد تا حج را بر ادای قرض مقدم کند، از این رهگذر می‌گوییم: حتی اگر طلبکار به او چنین اجاز‌های بدهد؛ ولی باید گفت که مسئله، مسئله‌ی خیانت در حق طلبکار نیست که با اجازه‌ی او حج، بر پرداخت دین مقدم می‌شود، بلکه مسئله، مسئله‌ی تبرئه‌ی ذمه است قبل از حج.

س۲: آیا قرض سبب منع انسان از حج می‌شود و اگر مانع از جواز حج است پس حکم آن در مورد وام‌‌های دراز مدت بانکی خصوصاً بانک قرض‌الحسنه چیست که احیاناً تمام عمر انسان را در بر می‌گیرد و ما نمی‌توانیم آن را پس بدهیم؟

ج: وام چنانچه زمان پرداخت آن فرا رسیده باشد مقدم بر حج است؛ چون این وام پیش از وجوب حج بر گردن مدیون واجب بوده است، لذا، بدهکار اولاً باید وامش را بپردازد و سپس به حج برود. چنانچه بعد از پرداخت وام پولی نداشته باشد، بایستی صبر کند تا الله تعالى به او ثروتی بدهد.

ولی اگر وامش مدت‌دار است، باید نگریسته شود که اگر این انسان بدهکار، به خودش اطمینان دارد که در موعد مقرر می‌تواند آن را پرداخت کند، در این صورت وام نمی‌تواند مانع رفتن او به حج شود، خواه طلبکار به او اجازه دهد خواه ندهد. اگر اطمینان به پرداخت آن ندارد باید منتظر فرا رسیدن موعد پرداخت وامش باشد تا فرا برسد. بنابراین می‌گوییم: کسی که از صندوق – التنمیة العقاریة- وام گرفته است اگر می‌داند که آن را در موعد مقرر پرداخت می‌کند- بر او حج واجب است هرچند که بر او قرض باشد.

شیخ ابن عثیمین – مجموع فتاوی و رسائل (۲۱/۹۱)- س (۹۵، ۹۶)