[۱۳۳] کسی که گناه می‌کند و از تقدیر دلیل می‌آورد
س: کسی را که به توبه و بازگشت به‌سوی خدا دعوت می‌دهیم و او می‌گوید: خداوند هدایت را برای من مقدّر نکرده است، یا می‌گوید: خداوند هر‌کس را که بخواهد هدایت می‌کند، چه بگوئیم؟
ج: اولی که می‌گوید: خداوند هدایت مرا مقدّر نکرده است، خیلی راحت به او می‌گوئیم: آیا شما از غیب آگاهی داری یا نزد خدا پیمانی بسته ای؟ اگر بگوید: بله، به او می‌گوئیم: کافر شده ای، چون ادّعای علم غیب می‌کنی، و اگر بگوید: از غیب آگاهی ندارم، به او می‌گوئیم وقتی که نمی‌دانی خداوند هدایت را برایت مقدّر نکرده است، پس راه هدایت را در پیش بگیر؛ زیرا خداوند تو را از هدایت باز نداشته است بلکه شما را به‌سوی هدایت دعوت داده و به آن تشویق کرده است، و از گمراهی بر حذر داشته و نهی کرده است. هرگز خدا نخواسته که بندگانش را بر گمراهی ر‌ها کند؛ خداوند متعال می‌فرماید: ﴿يُرِيدُ ٱللَّهُ لِيُبَيِّنَ لَكُمۡ وَيَهۡدِيَكُمۡ سُنَنَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ وَيَتُوبَ عَلَيۡكُمۡۗ﴾ [النساء: ۲۶]. «خدا مىخواهد براى شما توضیح دهد و راه [و رسم] کسانى را که پیش از شما بودهاند به شما بنمایاند و بر شما ببخشاید».
پس به‌سوی خدا توبه کن، خداوند از توبه شما بیشتر خوشحال می‌شود از مردی که سواری‌اش را با آذوقه‌اش گم کرده و از آن نا امید شده و زیر سایه درختی به انتظار مرگ دراز کشیده است، آنگاه از خواب بیدار می‌شود و ناگهان می‌بیند که شتر در کنارش ایستاده و مهارش به درخت بسته شده، او مهار شتر را می‌گیرد، خوشحال می‌گردد و از فرط خوشحالی می‌گوید: (بار خدایا تو بنده ام هستی و من پروردگارت، از شدّت خوشحالی اشتباه می‌کند [۱۶۸۴]).
گویا می‌خواهد بگوید: خدایا تو پروردگارم هستی و من بنده ات. وقتی شما توبه کنی خداوند از چنین کسی بیشتر خوشحال می‌شود.
نفر دومی که می‌گوید: خداوند هر کسی را که بخواهد هدایت می‌کند، به او می‌گوییم: این دلیلی علیه خود شماست، شما راه هدایت را در پیش بگیر تا از کسانی باشی که خداوند هدایت آن‌‌ها را خواسته است. در حقیقت گناهکار، می‌خواهد با این سخنان، سخن ما را رد کند، این حرف‌ها هرگز نزد خداوند برایش سودی نخواهد داشت، چنانکه خداوند می‌فرماید: ﴿سَيَقُولُ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَآ أَشۡرَكۡنَا وَلَآ ءَابَآؤُنَا وَلَا حَرَّمۡنَا مِن شَيۡءٖۚ كَذَٰلِكَ كَذَّبَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ حَتَّىٰ ذَاقُواْ بَأۡسَنَاۗ قُلۡ هَلۡ عِندَكُم مِّنۡ عِلۡمٖ فَتُخۡرِجُوهُ لَنَآۖ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا تَخۡرُصُونَ١٤٨﴾ [الأنعام: ۱۴۸]. «کسانى که شرک آوردند به زودى خواهند گفت اگر خدا مىخواست نه ما و نه پدرانمان شرک نمىآوردیم و چیزى را [خودسرانه] تحریم نمىکردیم کسانى هم که پیش از آنان بودند همین گونه [پیامبران خود را] تکذیب کردند تا عقوبت ما را چشیدند، بگو آیا نزد شما دانشى هست که آن را براى ما آشکار کنید شما جز از گمان پیروى نمىکنید و جز دروغ نمىگویید».
الشیخ ابن عثیمین- من فتاواه-إعداد: أشرف بن عبدالمقصود (۱/۵۴).
[۱۶۸۴] البخاری (۶۳۰۹)مختصراً، و مسلم (۲۷۴۷).