فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۴۴ ] حکم روزه‌‌ی سالمندان و زنان باردار و شیرده

س: حکم روزه‌‌ی سالمندان، بیماران، زنان باردار و شیرده (که اگر روزه شوند شیرشان خشک می‌شود) چیست؟ آیا می‌توانند روزه نشوند و بجای هر روز به یک مسکین خوراک بدهند؟

ج: اولاً: افراد ناتوان و ضعیفی که قادر به روز گرفتن نیستند از قبیل پیرمرد و پیرزن، می‌توانند روزه را بخورند و در ازای هر روز نیم صاع گندم یا خرما یا برنج و یا هر خوراکی که مصرف می‌کنند، به مسکینی بدهند. همچنین افراد بیماری که امید بهبودی آن‌‌ها وجود ندارد می‌توانند از این رخصت استفاده نمایند. بدلیل این که الله تعالى می‌فرماید: ﴿لَا يُكَلِّفُ ٱللَّهُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَا﴾ [البقرة: ۲۸۶]. «الله تعالى هیچ‌کس را خارج از وسع و توانش مکلف نمی‌کند».

﴿وَمَا جَعَلَ عَلَيۡكُمۡ فِي ٱلدِّينِ مِنۡ حَرَجٖ﴾ [الحج: ۷۸]. «الله در دین بر شما سختی قرار نداده است».

﴿وَعَلَى ٱلَّذِينَ يُطِيقُونَهُۥ فِدۡيَةٞ طَعَامُ مِسۡكِينٖ﴾ [البقرة: ۱۸۴]. «و برکسانی که توانایی روزه گرفتن را ندارند فدیه واجب است (و فدیه اینست که در مقابل هر روز) به یک مسکین خوراک بدهند».

ابن عباسب می‌گوید: (آیه‌ی مذکور رخصتی است برای سالمندان که قادر به روز گرفتن نیستند: این‌‌ها اجازه دارند روزه را بخورند و در مقابل هر روز به یک مسکین خوراک بدهند) [۹۹۴].

بیماری که نمی‌تواند روزه بگیرد یا روزه گرفتن بر او دشوار است و امید سلامتی هم ندارد، حکمش، حکم سالمندی است که از روزه گرفتن عاجز است.

دوم: زن بارداری که در صورت روزه گرفتن به خودش یا حملش آسیب می‌رسد و زن شیردهی که در صورت روزه گرفتن بر خودش یا بچه‌ی شیر خوارش آسیب می‌رسد می‌توانند افطار کنند و فقط قضا بجا بیاورند؛ مانند بیماری که امید سلامتی را دارد- می‌تواند افطار کنند و فقط قضا بجا بیاورد.

وبالله التوفیق، وصلی الله علی نبینا محمد و آله وصحبه وسلم

انجمن دایمی مباحث علمی وافتا (۱۰/۱۶۰)

[۹۹۴] بخاری (۴۵۰۵) با الفاظی قریب به آن . ابوداوود (۲۳۱۸)، بیهقی در «الکبری» (۷۸۶۶) ودیگران.