[۳۹] شرایط دعا خوان و کسی که بر او دعا خوانده می‌شود
س: دعا خوان باید دارای چه صفاتی باشد؟
ج: دعا خواندن بر بیمار مفید واقع نمی‌شود مگر با شرایطی که عبارتند از:
شرط اول: دعا خوان صلاحیت داشته باشد، به این صورت که از اهل خیر و صلاح و استقامت در دین باشد و بر نماز‌ها و اذکار و تلاوت قرآن و اعمال صالح پایبند باشد، از گناهان صغیره و کبیره و بدعت‌‌ها و منکرات دور باشد.
شرط دوم: تلاش کند روزی حلال بخورد و از خوردن مال حرام یا مشکوک پرهیز کند؛ چون پیامبر ج می‌فر ماید: «أَطِب مَطعمَكَ تَكُن مُستَجَابَ الدَّعوَة [۱۷۳۱]». «غذایت را پاک کن دعایت قبول می‌شود».
«و ذَكَرَ الرَّجُلَ يُطِيلُ السَّفَرَ، أَشْعَثَ أَغْبَرَ، ثُمَّ يَمُدُّ يَدَيْهِ إِلَى السَّمَاءِ، يَا رَبِّ يَا رَبِّ، وَمَطْعَمُهُ حَرَامٌ وَمَشْرَبُهُ حَرَامٌ وَمَلْبَسُهُ حَرَامٌ وَغُذِّيَ بِالْـحَرَامِ؛ فَأَنَّى يُسْتَجَابُ لِذَلِكَ [۱۷۳۲]«پیامبر ج از مردی سخن به میان آورد که سفر را طولانی می‌کند و بر اثر سفر غبارآلود است موهایش ژولیده است، با این وضعیت دست‌ها را به درگاه خدا بلند می‌کند و می‌گوید: پروردگارا! پروردگارا! پروردگارا! در حالی که خوراک و نوشیدنی و لباس او از حرام است و جسمش با حرام تغذیه شده است؛ چگونه دعای او اجابت خواهد شد».
پس پاک بودن غذا از اسباب قبول شدن دعاست.
شرط سوم: بیمار را وادار نکند که مزدی پرداخت کند، از گرفتن پولی که بیشتر از هزینه کارش باشد بپرهیزد، چون رقیه و دعایش بهتر سودمند می‌شود.
شرط چهارم: با دعا‌های قرآنی آشنا باشد مانند سوره فاتحه، معوذتین، اخلاص، اواخر سوره بقره، اول سوره آل عمران و آخر آن، آیة الکرسی، آخر سوره توبه، اول سوره یاسین، اول سوره نحل، آخر سوره اسراء، اول سوره طه، آخر سوره مؤمنون، اول سوره صافات، اول سوره غافر، آخر سوره جاثیه، آخر سوره حشر، و دعا‌های قرآنی که در کتاب «الکلم الطیب» امام ابن تیمیه / ذکر شده‌اند، بعد از خواندن آیات دم کند، و هر آی‌های را سه بار یا بیشتر تکرار کند.
شرط پنجم: مریض از انسان‌‌های با ایمان و نیک و با تقوا و از اهل استقامت بر دین باشد، از محرمات و گناهان دوری کند، چون خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَنُنَزِّلُ مِنَ ٱلۡقُرۡءَانِ مَا هُوَ شِفَآءٞ وَرَحۡمَةٞ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ وَلَا يَزِيدُ ٱلظَّٰلِمِينَ إِلَّا خَسَارٗا٨٢﴾ [الإسراء: ۸۲]. «و ما آیاتی از قرآن را فرو می‌فرستیم که مآیه‌ی بهبودی و رحمت مومنان است، ولی بر ستمگران جز زیان نمی‌افزاید».
و می‌فرماید: ﴿قُلۡ هُوَ لِلَّذِينَ ءَامَنُواْ هُدٗى وَشِفَآءٞۚ وَٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ فِيٓ ءَاذَانِهِمۡ وَقۡرٞ وَهُوَ عَلَيۡهِمۡ عَمًىۚ﴾ [فصلت: ۴۴]. «بگو: قرآن برای مومنان مآیه‌ی راهنمایی و بهبودی است. و اما برای غیر مومنان، کری گوش‌های ایشان و کوری (چشمان) آنان است».
از این رو اغلب در گناهکاران و آن‌‌هایی که عبادات را انجام نمی‌دهند و متکبرند و همیشه لباسشان از شتالنگ پا پائین تر است، ریش می‌تراشند، از نماز باز می‌مانند و نماز را به تأخیر می‌اندازند و در عبادات سستی می‌کنند، تأثیر نمی‌گذارد.
شرط ششم: مریض باید یقین داشته که قرآن شفا و رحمت است و علاج قرآن مفید است. اگر تردید داشته باشد و بگوید: دعای قرآنی را آزمایش می‌کنم اگر مفید بود که خوب است و گر نه ضرری ندارد؛ بلکه باید قطعاً یقین داشته باشد که حتماً قرآن مفید است، و مایه شفا است، همان طور که خداوند خبر داده است. پس وقتی که این شرایط کامل باشد به حکم خدا دعا فایده می‌دهد. والله اعلم.
الشیخ ابن جبرین- فتوی علی‌ها توقیعه.
[۱۷۳۱] جزء من حدیث: أخرجه الطبرانی فی «الأوسط» ۶/۳۱۱ (۶۴۹۵). قال الهیثمی فی «مجمع الزوائد» (۱۰/۲۹۱): رواه الطبرانی فی الصغیر، و فیه من لم أعرفهم». [۱۷۳۲] مسلم (۱۰۱۵).