[۷۵] مسافری که به مدت دو سال در یک جا می‌ماند، آیا نمازش را قصر بخواند؟
س: بین من و یکی از دوستان عربم در مورد کوتاه خواندن نماز اختلاف پیش آمد؛ ما در آمریکا به سر می‌بریم. احیاناً دو سال در آنجا ماندگار می‌شویم. من نمازم را تمام می‌خوانم مثل اینکه در وطن هستم، ولی دوستم نمازش را کوتاه می‌خواند و خودش را مسافر می‌داند، گرچه به مدت دو سال در آنجا ماندگار شود. امیدواریم حکم کوتاه خواندن نماز را در مورد ما همراه با دلیل بیان بفرمایید.
ج: عملاً مسافر به کسی گفته می‌شود که قصر نمازهای چهار رکعتی برایش مجاز باشد. الله تعالی فرموداست: ﴿وَإِذَا ضَرَبۡتُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَلَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَقۡصُرُواْ مِنَ ٱلصَّلَوٰةِ﴾ [النساء: ۱۰۱]. «هرگاه در زمین به مسافرت پرداختید، گناهی برشما نیست که نمازهای چهار رکعتی را دو رکعت بخوانید».
به دلیل این که یعلی ابن امیه می‌گوید: با عمر بن خطاب س در مورد این آیه صحبت کردم، ایشان گفت: (من هم از آنچه تو تعجب می‌کنی تعجب کردم، واز رسول الله ج در این مورد سؤال کردم، ایشان فرمود: [۷۹۵] «صَدَقَةٌ تَصَدَّقَ اللَّـهُ بِهَا عَلَيْكُمْ فَاقْبَلُوا صَدَقَتَهُ». «صدقه است که الله تعالی به شما ارزانی داشته است، لذا صدقه‌ی باری تعالی را بپذ یرید».
کسی که چهار روز یا کمتر از آن برای اقامت در جایی نیت بکند در حکم کسی قرار دارد که عملاً مسافر است. به دلیل حدیث جابر و ابن عباس ب که روایت کرده‌اند: پیامبر ج صبح چهارم ذی الحجه در سفر حجة الوداع [۷۹۶] وارد مکه شد. روزهای چهارم، پنجم، ششم و هفتم در آنجا ماند. نماز فجر را در روز هشتم در (ابطح) خواند. در این روز‌ها نمازهایش را کوتاه می‌خواند. معلوم است که ایشان فقط نیت همین روز‌ها را داشته است. پس هر‌کس که به مسافرت برود و نیت اقامتش به‌اندازه‌ی روز‌هایی باشد که پیامبر ج در مکه در سفر حجة الوداع اقامت گزید یا کمتر از آن باشد، باید نمازش را کوتاه یعنی قصر بخواند. هر‌کس که بیش از این مدت را نیت بکند، نمازش را تمام بخواند؛ چون در حکم مسافر نمی‌باشد.
اما کسی که بیش از چهار روز در شهری سفر می‌کند و اقامت می‌گزیند؛ ولی تصمیم ماندگار شدن در آنجا را ندارد و برای روزهای خاصی اراده نمی‌کند؛ بلکه اراده‌اش این است که هرگاه کارش در آنجا به پایان برسد به وطنش باز می‌گردد، مانند کسی که در جبهه در مقابل دشمن در حال ستیز است یا کسی که پادشاه او را در حبس‌انداخته است یا کسی که به دلیل معالجه‌ی مریضی به جایی رفته است یا در محاصره‌ی دشمن است یا به خاطر دستگیری غلام فراریش به جایی رفته است واراده‌اش این است که هرگاه جنگ تمام شود و یا از زندان آزاد گردد و... به محل زندگی خویش برگردد.
این شخص مسافر است و باید نمازش را قصر بخواند، هرچند که مدت زیادی در آنجا بماند.
به دلیل این که ثابت شده است که رسول الله ج که درسال فتح مکه نوزده روز در این شهراقامت کرد و نماز هایش را قصر می‌خواند. [۷۹۷] همچنین بیست روز در تبوک ماندگار شد و با یارانش نماز را قصر می‌خواندند؛ [۷۹۸] زیرا در این مدت اقامت ننموده بود؛ بلکه بر نیت سفر بود.
انجمن دایمی – فتاوی اسلامية (۱/۳۷۴)
[۷۹۵] مسلم (۶۸۶). [۷۹۶] بخاری (۱۰۸۵). [۷۹۷] تخریج حدیث مذکور در فتوای شماره‌ی (۷۴) گذشت. [۷۹۸] تخریج آن در فتوای سابق گذشت.