فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۵۱] بطلان عقد نکاح بدون ولیّ

س: آیا زن می‌تواند بدون ولیّ ازدواج کند؟

ج: از شرایط صحت عقد نکاح، بودن ولیّ برای زن است؛ بنابراین زن اجازه ندارد بدون اذن ولیّ ازدواج کند؛ اگر بدون ولیّ ازدواج نمود، نکاحش باطل است؛ بدلیل روایت ابوموسی س از رسول الله ج که فرمودند: «لَا نِكَاحَ إِلَّا بِوَلِيٍّ» [۱۳۴۸] «بدون ولی نکاح منعقد نمی‌شود».

سلیمان بن موسی، از زهری، از عروه، از عایشه روایت می‌کند که رسول الله ج فرمود: «أَيُّمَا امْرَأَةٍ نَكَحَتْ بِغَيْرِ إِذْنِ وَلِيِّهَا فَنِكَاحُهَا بَاطِلٌ، فَنِكَاحُهَا بَاطِلٌ، فَنِكَاحُهَا بَاطِلٌ، فَإِنْ دَخَلَ بِهَا فَلَهَا الْـمَهْرُ بِمَا اسْتَحَلَّ مِنْ فَرْجِهَا، فَإِنْ اشْتَجَرُوا فَالسُّلْطَانُ وَلِيُّ مَنْ لَا وَلِيَّ لَهُ». [۱۳۴۹]. «هر زنی که بدون اذن ولیّ نکاح شود؛ نکاحش باطل است؛ باطل است؛ باطل است؛ چنانچه شوهر به آن زن دخول نمود، مهر برایش ثابت می‌شود، اگر اختلاف نمودند سلطان و حاکم، ولیّ کسی است که ولیّ ندارد».

ابوداود طیالسی این روایت را با الفاظ ذیل آورده است «لَا نِكَاحَ إِلَّا بِوَلِيٍّ، وأَيُّمَا امْرَأَةٍ نَكَحَتْ بِغَيْرِ إِذْنِ وَلِيِّهَا فَنِكَاحُهَا بَاطِلٌ، فَنِكَاحُهَا بَاطِلٌ، فَنِكَاحُهَا بَاطِلٌ، فإن لم يَکُن لها وَلیُّ فالسُّلْطَانُ وَلِيُّ مَنْ لَا وَلِيَّ لَهُ» [۱۳۵۰]. «نکاح بدون ولیّ صحیح نیست و هر زنی که بدون اذن ولیّ نکاح شود؛ نکاحش باطل است؛ باطل است؛ باطل است. سلطان و حاکم، ولی کسی است که ولی ندارد».

امام ابن المنذر گوید: هیچ فردی از صحابه در این موضوع مخالفت ننموده است.

وبالله التوفیق، و صلی الله علی نبینا محمد و آله وصحبه وسلم

فتاوای انجمن دائم پژوهش‌‌های علمی و افتا (۱۸/۱۴۱-۱۴۳)

[۱۳۴۸] احمد (۴، ۳۹۴، ۴۱۳، ۴۱۸)، ابوداود (۲۰۸۵)، ترمذی (۱۱۰۱) ابن ماجه (۱۸۸۱)، ابن حبان (۴۰۷۷،۴۰۷۸، ۴۰۸۳، ۴۰۹۰)، ابن حبان آن را صحیح دانسته است، حاکم ۲/۱۶۹-۱۷۲ (۲۷۱۰-۲۷۱۷، حاکم آن را صحیح دانسته است و ذهبی با او موافق است. [۱۳۴۹] احمد (۶/۴۷، ۶۶، ۱۶۵) ابوداوود (۲۰۸۳) ترمذی (۱۱۰۲) لفظ حدیث از ترمذی است و گفته «حدیث حسن»، ابن ماجه (۱۸۷۹)، ابن حبان (۴۰۷۴)، حاکم ۲/۱۶۸-۱۶۹، ۲۷۰۶-۲۷۰۹) حاکم آن را صحیح دانسته است. آلبانی آن را صحیح دانسته است در صحیح سنن ابی داوود (۱۸۳۵). [۱۳۵۰] مسند ابی داود طیالسی ۱/۲۰۶ (۱۴۶۳).