فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۲۹] حکم مصافحه و بوسیدن یکدیگر در هنگام تعزیه

س: آیا مصافحه و بوسیدن یکدیگر در هنگام تعزیه سنت است؟

ج: مصاحفه و بوسیدن در وقت تعزیه سنت نیست، ولی مصافحه به هنگام ملاقات سنت می‌باشد؛ پس هرگاه شخص مصیبت‌زد‌های را دیدی و به او سلام گفتی و مصافحه‌اش نمودی، بر سنت عمل کرده‌ای- به خاطر ملاقات و نه بخاطر تعزیه- لیکن مردم به آن عادت کرده‌‌اند و آن را سنت می‌پندارند؛ پس شایسته است که بدانند؛ این عمل سنت نیست. اما اگر صرفاً آن را عادتی از عادات بدانند و به سنت بودن آن معتقد نباشند، چنین کاری بدون اشکال است، ولی باز هم بنده از آن مطمئن نیستم و معتقدم که ترک آن بهتر است.

باز در اینجا مسئله‌ی دیگری وجود دارد که باید به آن توجه نمود و آن این که: مقصود از تعزیه، تقویت روحی به فرد مصیبت‌ دیده بر صبر و شکیبایی است و تعزیه همچون عرض تبریک و شادباش نیست که بمناسبت‌‌های مختلف گفته می‌شود. پس مناسبت مرگ این است که به افراد مصیبت دیده تعزیه گفت، یعنی او را به صبر و امید ثواب از سوی الله تعالى ترغیب نمود، ولی امروزه بسیاری از مردم تعزیه را به شکل تهنیت و تبریک درآورده و گروه گروه به‌سوی نزدیکان میت می‌آیند و برای آنان مکان مخصوصی در نظر گرفته می‌شود و چه بسا در‌ آنجا صندلی‌‌هایی نصب نموده و لامپ‌‌هایی روشن کرده می‌شود که همه‌ی این کار‌ها برخلاف روش سلف صالح است، چون آن‌‌ها برای تعزیه جمع نمی‌شدند و اعمالی از قبیل روشن کردن چراغ و... را انجام نمی‌دادند.

علمای ما صراحتاً به کراهت این عمل فتوا داده‌اند. در کتاب «المنتهی» و شرح آن آمده است:‌ «نشستن و جمع شدن در یک مکان برای تعزیه و تسلیت به فرد مصیبت دیده مکروه است». در کتاب «اقناع» و شرح آن نیز همچنین مطلبی دیده می‌شود. امام نووی در «شرح المهذّب» [۸۷۹]گفته است: «واما درباره‌ی نشستن برای تعزیه، امام و سایر علما به مکروه بودن آن فتوا داده‌اند... این علما گفته‌اند: نشستن خانواده‌ی میت در منزل، تا تعزیه‌کنندگان نزد آنان بیایند امری مکروه است، بلکه اینان باید بدنبال کار و حوائج روزمرّه‌‌ی خود بروند و کسانی که آن‌‌ها را می‌بینند به آنان باید تسلیت بگویند و مکروه بودنِ جمع‌شدن برای تعزیه برای مردان و زنان یکسان است.

شیخ ابن عثیمین- فتاوایی در احکام جنایز.ص (۳۴۱، ۳۴۲) جمع و ترتیب: فهد السلیمان

[۸۷۹] معروف به کتاب «المجوع» (۵/۲۷۰، ۲۷۱).