[۱۳۵] زنی که خلع کرد، عده اش فقط یک حیض است
س: مردی بیست سال در سفر بوده و نزد همسرش نبوده است و بعد از این مدت او را به صورت خلع، طلاق داده است. این زن می‌خواهد ازدواج کند آیا با این که بیست سال شوهرش نزد او نیامده و با او همبستر نشده است باید عده بگذراند؟ و یا عده برای آن است که زن حامله است یا نه یا برای امری دیگر؟
ج: اگر آنگونه باشد که شما می‌گویید شکی نیست که گذراندن عده بر او لازم است، چون بعد از طلاق گذراندن عده لازم است؛ اگر چه شوهر مدت طولانی غایب بوده باشد، چون الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَٱلۡمُطَلَّقَٰتُ يَتَرَبَّصۡنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلَٰثَةَ قُرُوٓءٖ﴾ [البقرة: ۲۲۸]. «و زنان مطلّقه باید (بعد از طلاق)به مدت سه بار عادت ماهیانه (و یا سه بار پاک شدن از حیض) انتظار بکشند».
اما حکمت در مورد آن: علامه ابن قیم در اعلام الموقعین [۱۴۱۴] بحث ارزشمندی در این موضوع نوشته است، و می‌گوید: حکمت از گذراندن عده و منظور از آن تن‌‌ها پاک بودن رحم نیست؛ بلکه فلسفه‌‌های دیگری نیز دارد، بنابراین زنی که شوهرش وفات می‌یابد بدون این که با او همبستر شده باشد، گذراندن عدّه بر او لازم است، حتی اگر از نظر سنّ و سال کوچک باشد که از نظر سنّی در شرایطی نباشد که حامله گردد.
همچنین پیرزنی که امید حاملگی‌اش نمی‌رود، باز هم باید عده‌اش را بگذراند؛ بنابراین معلوم می‌شود که عدّه، حکمت‌های دیگری علاوه از مشخص شدن حاملگی، دارد.
اما اگر این زنی که شما می‌گویید، در عوض طلاق خود به شوهرش پول یا مالی پرداخته است و این زن خلع کرده است، از پیامبر ج احادیثی روایت است که از آن چنین بر می‌آید که عدّه‌ی زنی که خلع می‌کند، گذراندن یک بار عادت ماهیانه (حیض) است. عثمان بن عفان س وگروهی از سلف و خلف به این فتوا داده‌اند. شیخ الاسلام ابن تیمیه و شاگردش علّامه ابن قیم (رحمهما الله) نیز همین فتوا را داده‌اند. ان شاء الله همین درست و صحیح است، به خصوص اگر بیم آن باشد که اگر زن تا سه بار عادت ماهیانه را بگذراند کفو خویش و شوهر جدیدی را که به خواستگاریش آمده از دست می‌دهد و نیاز باشد که هر چه زودتر ازدواج کند.
از الله تعالی می‌خواهم ما و شما و همه برادران را آگاهی دینی و ثبات بر دین عطا نماید.
بیگمان او بخشنده و بزرگوار است. و السلام علیکم و رحمه الله وبرکاته
شیخ ابن باز- مجموع فتاوی و مقالات متنوعة ۲۲/۱۷۴
[۱۴۱۴] ۲/۸۹-۹۲.