[۲۱] آیا موی کنارهها جزء ریش هستند؟
س: آیا موی کنارهها ریش محسوب میشوند؟
ج: بله. این موها نیز بخشی از ریش هستند، زیرا لغت عربی که لغت شریعت است چنین اقتضا میکند.
الله تعالى میفرماید: ﴿إِنَّآ أَنزَلۡنَٰهُ قُرۡءَٰنًا عَرَبِيّٗا لَّعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ٢﴾ [یوسف: ۲]. «ما آن را (به صورت) کتاب خواندنی و به (زبان) عربی نازل کردیم تا شما آن را بفهمید».
﴿هُوَ ٱلَّذِي بَعَثَ فِي ٱلۡأُمِّيِّۧنَ رَسُولٗا مِّنۡهُمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِهِۦ وَيُزَكِّيهِمۡ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَإِن كَانُواْ مِن قَبۡلُ لَفِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ٢﴾ [الجمعة: ۲]. «الله کسی است که از میان بیسوادان پیامبری برانگیخته است تا آیات الله را برای آنان بخواند و پاکشان بگرداند و به آنها کتاب (قرآن) و شریعت میآموزد».
مسلم است که معنی و مفهوم کلمات و جملات قرآن و سنت را لغت عربی تعیین میکند، مگر آن که خود شریعت معنی آن کلمه یا جمله را به معنی دیگری منتقلکند. [۶۱۰] مانند کلمه «صلاة» که معنی لغوی آن «دعا» است، لیکن شریعت اسلام معنی آن را از «دعا» به (عبارت معلوم و مشخص) انتقال داده است. پس هرگاه کلمهی «صلاة» در قرآن و سنت ذکر شود بر مدلول شرعیاش حمل میشود مگر آنکه مانعی در آنجا باشد، که چنین صورتی باز هم به معنی دعا، درود و... حمل میشود.
با تفصیلی که گفته شد، شریعت برای کلمهی (لحیه) معنای خاص دیگری تعیین نکرده است، بنابراین به همان معنی لغوی محمول میگردد، و عرب زبان و اهل لعنت معنی لغوی آن را چنین بیان کردهاند: «لحیه – ریش- عبارت است از موی روییده بر فکها و گونهها؛ از استخوان برآمده از کنار گوش تا استخوان برآمده در سمت دیگر».
صاحب (قاموس محیط) گفته است: «لحیه با کسره: موی گونهها و چانه است».
امام ابن حجر عسقلانی رحمه الله علیه در فتح الباری ص ۳۵ج ۱۰ چاپ (السلفیه) گفته است: «کلمهی لحیه عبارت است از مویی که بر رخسار و چانه میروید».
با این تفصیل روشن شد که موهای روییده در کنارهها جزیی از ریش است، پس بر مسلمان لازم است که در اطاعت از الله و پیامبرش صبر و مدارا نماید و در شهرهای غربت (که احتمال دارد مسخرهاش کنند) در حفظ و نگهداری از این واجب شرعی کوشا باشد؛ خوشا به حال غریبهها!.
مسلمان باید بداند که حق و حقیقت با کتاب و سنت موازنه میشود نه با عمل و رفتار مردم. از الله تعالى میخواهم که ما و جمیع برادران مسلمانم را بر سرحق و حقیقت استوار و پایدار نگه دارد!.
شیخ ابن عثیمین – مجموعه فتاوا و رسالهها (۱۱/۱۲۴).
[۶۱۰] که در اصطلاح اصول فقه به آن منقول شرعی میگویند – مترجم-