فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۵۴] نوشیدن آب با خواندن آیات قرآن روی آن دم شده جایز است، البته دم کردن بر روی بیمار بهتر است

س۱: آیا جایز است که آیات قرآنی بر تخته چوبی نوشته شود و سپس این نوشته‌‌ها با آب شسته شود و آب آن برای معالجه به مریض نوشانیده شود؟

ج۱: بعضی از علما می‌گویند: نوشتن آیات قرآنی بر چیز پاکی و اینکه این نوشته‌‌ها شسته شود و مریض برای طلب شفا آن آب را بنوشد، اشکالی ندارد؛ چون این عمل مانند: خواندن آیات و دم کردن است. چنان که علما در کتاب‌‌ها و فتوا‌های خود نوشته‌اند، مانند شیخ الاسلام ابن تیمیه در «الفتاوی» [۱۷۷۲]، و علامه ابن قیم در «زاد المعاد» [۱۷۷۳] و بسیاری دیگر از علما. اما بهتر آن است که آیات به صورت مستقیم بر مریض خوانده شود، به این صورت که قرآن خوانده شود و بر مریض یا محل درد فوت شود. این روش بهتر و کامل‌تر است.

اما گرفتن مزد در برابر نوشتن دعا‌های قرآنی به صورت مذکور نیز اشکالی ندارد، چون گرفتن مزد در برابر خواندن آیات و دم کردن جایز است؛ زیرا پیامبر ج صحاب‌های را که در برابر خواندن آیات و دم کردن مزد گرفته بودند تأیید کرد...چنانکه در حدیث صحیح در داستان کسی که دچار مار گزیدگی شده بود آمده است [۱۷۷۴].

الشیخ الفوزان- المنتقی (۲/۱۴۵).۔

س۲-اگر فردی که مریض است طلب تعویذ نمود، و برای او بعضی از آیات قرآنی نوشته شود، دعا خوان به او گفت: تعویذ را در آب بگذار و سپس آب را بنوش، آیا این عمل جایز است؟

ج۲-پیشتر فتوای پژوهش‌‌های علمی در پاسخ به سؤالی شبیه این ذکر گردید: نوشتن آیات قرآنی در ظرفی یا روی کاغذی و شستن و نوشیدن آن جایز است؛ چون خداوند می‌فرماید: ﴿وَنُنَزِّلُ مِنَ ٱلۡقُرۡءَانِ مَا هُوَ شِفَآءٞ وَرَحۡمَةٞ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ﴾ [الإسراء: ۸۲]. «و ما آیاتی از قرآن را فرو می‌فرستیم که مایه‌ی بهبودی و رحمت مومنان است، ولی بر ستمگران جز زیان نمی‌افزاید».

پس قرآن شفای شفای دل‌ها و بدن هاست، حاکم در مستدرک و ابن ماجه در سنن از ابن مسعود س روایت نموده‌اند که پیامبر ج فرمود: «عَلَيْكُمْ بِالشِّفَاءَيْنِ: الْـعَسَلِ وَالْـقُرْآنِ [۱۷۷۵] «از دو چیز که مایه شفا هستند: عسل و قرآن، استفاده کنید».

ابن ماجه از علی س وایت می‌کند که پیامبر ج فرمود: «خَيْرُ الدَّوَاءِ الْـقُرْآنُ [۱۷۷۶] «بهترین دوا قرآن است».

ابن السنی از ابن عباس ب روایت می‌کند که گفت: وقتی زایمان برای زنی مشکل گردید، ظرف پاکیز‌های بردار و بر آن بنویس: ﴿كَأَنَّهُمۡ يَوۡمَ يَرَوۡنَ مَا يُوعَدُونَ﴾ [الأحقاف: ۳۵]. و ﴿كَأَنَّهُمۡ يَوۡمَ يَرَوۡنَهَا لَمۡ يَلۡبَثُوٓاْ﴾ [النازعات: ۴۶]. و ﴿لَقَدۡ كَانَ فِي قَصَصِهِمۡ عِبۡرَةٞ لِّأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِۗ﴾ [یوسف: ۱۱۱].

سپس نوشته‌‌های قرآنی در آب شسته شود و زن از آن بنوشد و مقداری از آب را بر شکم و صورتش پاشیده شود.

ابن قیم در زاد المعاد ج۳ص۱۸۳ می‌نویسد: خلال می‌گوید: عبدالله بن احمد به ما گفت: پدرم را می‌دیدیم که هرگاه زایمان برای کسی دشوار می‌شد، در جامی سفید یا چیزی پاک حدیثی را که ابن عباس روایت نموده می‌نوشت: لا إله إلا الله الحلیم الکریم، سبحان الله رب العرش العظیم، الحمد لله رب العالمین، ﴿كَأَنَّهُمۡ يَوۡمَ يَرَوۡنَ مَا يُوعَدُونَ لَمۡ يَلۡبَثُوٓاْ إِلَّا سَاعَةٗ مِّن نَّهَارِۢۚ بَلَٰغٞۚ﴾ [الأحقاف: ۳۵] ﴿كَأَنَّهُمۡ يَوۡمَ يَرَوۡنَهَا لَمۡ يَلۡبَثُوٓاْ إِلَّا عَشِيَّةً أَوۡ ضُحَىٰهَا٤٦﴾ [النازعات: ۴۶].

خلال می‌گوید: ابوبکر مروذی به ما خبر داد که مردی نزد ابو عبدالله آمد و گفت:‌ای ابو عبدالله آیا برای زنی که دو روز است که درد زایمان بر او فشار آورده دعایی می‌نویسی؟ ابو عبدالله گفت: بگو جامی بزرگ و مقداری زعفران بیاورند، و او را دیدم که برای افراد زیادی به همین صورت دعا می‌نوشت [۱۷۷۷].

امام ابن قیم نیز می‌گوید: گروهی از سلف بر این باورند که آیات را در ظرفی نوشته، سپس مقداری آب در ظرف قرار دهند و بیمار آب را بنوشد [۱۷۷۸].

مجاهد می‌گوید: اشکال ندارد که آیات قرآن بر چیزی نوشته شود، آنگاه شسته شود و مریض آن را بنوشد، مانند همین مورد از ابی قلابه روایت است. پایان سخن ابن قیم.

و صلی الله و سلم علی نبینا محمد و آله و صحبه.

اللجنة الدائمة- مجلة البحوث الإسلامیة/العدد (۲۷)، ص (۵۱، ۵۲).

س۳-بعضی از مردم آیاتی از قرآن را روی ورق با زعفران می‌نویسند و مریض ورق را در آب می‌گذارد و سپس آن را می‌نوشد و یا با آن غسل می‌کند، این آیات با دست نوشته می‌شوند، و گاهی افرادی آن را بر چیزی حک می‌کنند و سپس با آن بر ورق و کاغذ مهر می‌زنند، بعضی آن را چاپ می‌کنند، همه این‌‌ها از مداد زعفرانی استفاده می‌کنند، از این شیوه‌‌ها کدام یک بهتر است؟

ج۳-از ابن عباس ل روایت است که گفت: در هفتاد و سه جا از قرآن «لا اله الا الله» آمده است، هر کسی آن را با زعفران بنویسد و با آب زمزم یا آب باران بشوید و بخورد از بیماری شفا می‌یابد و اگر جادو شده باشد جادویش باز می‌شود. سپس ابن عباس جاهائی را که لا اله الا الله در قرآن آمده شمارش کرد. راوی می‌گوید: ما این کار را می‌کردیم و لا اله الا الله را بر اوراق با خط ریز و زعفران درخشنده می‌نوشتیم، مریض سه بار آن نوشته را می‌شست و آب آن را می‌خورد، و سپس ورقه را جمع می‌کرد و وقتی خشک می‌شد آن را روی اخگر می‌گذاشت و دودش را می‌گرفت.

همچنین بسیاری از علما مانند شیخ عبدالعزیز بن مرشد، شیخ عبدالرحمان بن فریان و شیخ احمد بن منصور را دریافته ایم، تمام این مشایخ بر این کار اعتراض نمی‌کردند. از این رو در استفاده از آن مانعی نمی‌بینیم و امید است فرد شفا یابد. البته بهتر آن است که با قلم روی کاغذ نوشته شود و با خط خوب و نزدیک به هم و هر دو طرف کاغذ را بنویسد تا آیات زیادی جا شود. والله اعلم.

الشیخ ابن جبرین- من قوله و إملائه و علی‌ها توقیعه، فی: ۲۹/۱/۱۴۲۵ ه.

[۱۷۷۲] مراجعه کن: «مجموع الفتاوی» (۱۹/۶۴،۶۵). [۱۷۷۳] مراجعه کن: «زاد المعاد» (۴/۱۷۰،۱۷۱). [۱۷۷۴] البخاری (۵۷۴۹) مسلم (۲۲۰۱). [۱۷۷۵] ابن ماجه (۳۴۵۲)، والحاکم فی المستدرک ۴/۲۰۰،۴۰۳، (۷۴۳۵،۸۲۲۵)، و صححه و وافقه الذهبی. [۱۷۷۶] ابن ماجه (۳۵۰۱،۳۵۳۳). [۱۷۷۷] «زاد المعاد» (۴/۳۵۷)، بتحقیق: شعیب و عبدالقادر الأرناووط. [۱۷۷۸] مرجع سابق (۴/۱۷۰).