[۲۵] وظیفه‌ی علما در برابر گسترش (باورهای) باطل
س: تردیدی نیست که هدایت مردم ثمره‌ی گسترش علوم اسلامی در جامعه است. اما ملاحظه می‌شود که در روزنامه‌ها، عموم رسانه‌‌های گروهی و نظام درسی گسترش باطل بیشتر است، موضع علما و دعوت‌گران در این باره چیست؟
ج: این واقعیتی است که نه تن‌‌ها در این زمان، بلکه در همه‌ی زمآن‌‌ها بوده است. بطور قطع الله را در این امرحکمتی است. همان طور که می‌فرماید: ﴿وَمَآ أَكۡثَرُ ٱلنَّاسِ وَلَوۡ حَرَصۡتَ بِمُؤۡمِنِينَ١٠٣﴾ [یوسف: ۱۰۳]. «بیشتر مردم هرچند حریص باشی [و اصرار کنی] ایمان نمی‌آورند».
در جای دیگر الله می‌فرماید: ﴿وَإِن تُطِعۡ أَكۡثَرَ مَن فِي ٱلۡأَرۡضِ يُضِلُّوكَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ﴾ [الأنعام: ۱۱۶]. «اگر از بیشتر کسانی که در زمین هستند [مردم] پیروی‌‌کنی، تو را از راه الله منحرف می‌سازند».
این وضعیت در جاهای گوناگون متفاوت است:
در بعضی شهرها بیشتر و در بعضی کمتر، در قبیله‌ای زیاد و در قبیله‌ای دیگر کم است به همین شکل در کشورها‌ی مختلف، متفاوت است.اما به نسبت همه‌ی بشریت متأسفانه اکثرشان در گمراهی‌اند. البته به نسبت برخی دولت‌ها، شهرها، روستاها، و قبایل (میزان گمراهی) متفاوت است، لذا علما باید با انگیزه و احساس مسئولیت فعال باشند و باطل‌پرستان از آنان فعال‌تر نباشند، بلکه باید فعالیت و تلاش‌شان در ابراز حق و دعوت به آن هر جا که باشند، بیشتر باشد؛ در راه ماشین، هواپیما، فضاپیما، خانه و در هر جا که باشند به بهترین روش با منکرات به مقابله بپردازند و با شیوه‌ای نیکو، و با آرامش و نرمی دعوت دهد.
الله تعالى می‌فرماید: ﴿ٱدۡعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِٱلۡحِكۡمَةِ وَٱلۡمَوۡعِظَةِ ٱلۡحَسَنَةِۖ وَجَٰدِلۡهُم بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ﴾ [النحل: ۱۲۵]. «مردمان را با سخنان استوار و بجا و اندرزهای زیبا به راه پروردگارت بخوان و با ایشان به شیوه هر چه نیکوتر و بهتر گفتگو کن».
و می‌فرماید: ﴿فَبِمَا رَحۡمَةٖ مِّنَ ٱللَّهِ لِنتَ لَهُمۡۖ وَلَوۡ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ ٱلۡقَلۡبِ لَٱنفَضُّواْ مِنۡ حَوۡلِكَ﴾ [آل عمران: ۱۵۹]. «از پر تو رحمت الهی است که تو با آنان نرمش نمودی، و اگر درشت‌خوی وسنگ‌دل بودی از پیرامون تو پراکنده می‌شدند».
پیامبر ج می‌فرماید: «مَن دَلَّ عَلي خَيرٍ فَلَهُ مِثلُ أجرِ فاعِلِهِ» [۱۱۳۸]. «هر کس‌‌به کار خیری راهنمایی کند همانند: پاداش انجام دهنده‌ی آن ثواب کسب می‌کند».
و می‌فرماید: «إنَّ الرِّفقَ لا يَكونُ في شَيءٍ إلّا زانَهُ، ولا يُنزَعُ مِن شَيءٍ إلّا شانَهُ» [۱۱۳۹]. «نرمی در هر کاری باشد آن کار را ارزشمند می‌کند و از چیزی برداشته نمی‌شود مگر این که باعث بی‌ارزش شدن آن می‌گردد».
لذا برای علما سکوت، مجال حرف زدن به اهل بدعت، جاهلان و افراد بی‌دین‌دادن روا نیست، چرا که این اشتباه بزرگی است که موجب رشد شر، بدعت، پنهان شدن خیر، کم شدن آن و پنهان شدن سنت شود. به این ترتیب بر علما واجب است که حق را بگویند و به حق دعوت دهند، باطل را رد کنند و خطر آن را هشدار دهند، و باید این با علم بصیرت باشد.
الله تعالى می‌فرماید: ﴿قُلۡ هَٰذِهِۦ سَبِيلِيٓ أَدۡعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا۠ وَمَنِ ٱتَّبَعَنِيۖ وَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ١٠٨﴾ [یوسف: ۱۰۸]. «بگو این راه من است که با آگاهی و بینش به‌سوی الله می‌خوانم و پیروان من هم این چنین می‌باشند و خداوند پاک است و من از مشرکان نیستم».
این پس از توجه به اسباب یادگیری علم باشد؛ که عبارتند از: یادگیری علم از محضر علما، سؤال از مسایل مشکل، حضور در جلسات دروس علمی، زیاد تلاوت کردن قرآن، تدبر در قرآن و رجوع به احادیث صحیح تا بهره‌مند گردد و به نشر علم همان طور که از علما آموخته است با دلیل به نشر علم بپردازد.
علاوه بر این‌‌ها اخلاص، نیت صالح و تواضع داشته باشد و لازم است برای نشر علم با انگیزه و تمام توان فعال و حریص باشد و نباید باطل‌پرستان در باطل خود فعال‌تر باشند و موفق‌تر عمل کنند. به این ترتیب باید حریص باشی که برای آخرت مسلمانان نفع برسانی! این وظیفه‌ی علمای پیشکسوت و جوان است که هر جا باشند، حق را با دلایل شرعی گسترش دهند و مردم را بر این امر تشویق کنند و از باطل بر حذر دارند و مردم را از آن متنفر کنند تا به آیات زیر عمل کرده باشند.
الله تعالى می‌فرماید: ﴿وَتَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡبِرِّ وَٱلتَّقۡوَىٰ﴾ [المائدة: ۲]. «در راه نیکی و تقوا همدیگر را یاری و پشتیبانی کنید».
می‌فرماید: ﴿وَٱلۡعَصۡرِ١ إِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ لَفِي خُسۡرٍ٢ إِلَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلۡحَقِّ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ٣﴾ [العصر: ۱ – ۳]. «سوگند به زمان. که انسان در زیانکاری است. مگر آنان که ایمان آورده‌اند و کردارِ شایسته کرده‌اند و همدیگر را به حق سفارش و همدیگر را به شکیبایی توصیه کرده اند».
علما این گونه هستند که در هر جا به‌سوی الله دعوت می‌دهند و به خیر و سعادت راهنمایی می‌کنند و بخاطر الله و بندگانش با نرمی و ملایمت نصیحت و امر به معروف ونهی از منکر می‌کنند. دعوت می‌دهند تا دعوت‌شان نتیجه دهد و همه عاقبت به خیر شوند و از نیرنگ دشمنان در امان بمانند. «و الله المستعان»
شیخ ابن باز- مجلة البحوث عدد (۳۶)، ص (۱۲۵)
[۱۱۳۸] مسلم (۱۸۹۳). [۱۱۳۹] در فتوای قبلی تخریج آن ذکر گردید.