فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۴۵] از آداب مزد گرفتن در برابر خواندن دعا و مزد دادن

س: شخصی از فرد صالحی تقاضای نمود تا او را دَم کند و بر او دعا بخواند و در مقابل آن به او مزدی داده است، امّا بعداً او احساس می‌کرد که مبلغ زیادی به دعا خوان داده و از این رو ادعا‌های نادرستی علیه دعا خوان می‌نمود... حکم این قضیه چیست؟

ج: بهتر است که دعاخوان برای نفع مسلمین و به امید پاداش الهی بیماران را دم کند، و مزد طلب نکند، بلکه کار را به بیماران واگذار نماید که چه چیزی به او می‌دهند. پس اگر بیشتر از زحمتش به او پول دادند آن را قبول نکند، و اگر کمتر از حقش به او دادند از باقی چشم پوشی نماید؛ زیرا این عمل از بزرگترین اسباب اجابت دعا و دم است.

اما اگر کسی با رضایت خود مالی داد، حق ندارد آن را باز پس گیرد، چون رجوع، در آن مانند رجوع در هبه است؛ پیامبر ج می‌فرماید: «الْـعَائِدُ فِي هِبَتِهِ كَالْـعَائِدِ فِي قَيْئِهِ [۱۷۴۶] «کسی که هبه و هدیه‌اش را پس می‌گیرد مانند کسی است که استفراغ خود را باز می‌خورد».

و در حدیثی دیگر آمده است: «لَيْسَ لَنَا مَثَلُ السَّوْءِ، الَّذِى يَعُودُ فِى هِبَتِهِ كَالْـكَلْبِ يَرْجِعُ فِى قَيْئِهِ [۱۷۴۷] «(زدن) مثال بد برای ما (عیبی) نیست؛ (به این مثال توجه کنید) کسی که هبه و هدیه‌اش را باز پس می‌گیرد، مانند سگی است که استفراغ خود را باز می‌خورد».

راوی می‌گوید: به نظر من خوردن دوباره استفراغ حرام است.

ادعا‌های دیگری که این شخص علیه دعا خوان می‌کند، ظلم و تهمت و دروغ است که به خاطر آن مجازات خواهد شد، و از طرفی حسادت او با دعا خوان، ظلم و گناه است. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿أَمۡ يَحۡسُدُونَ ٱلنَّاسَ عَلَىٰ مَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦۖ﴾ [النساء: ۵۴]. «آیا آنان بر چیزی حسد می‌برند که خداوند از روی فضل و رحمت خود به مردم داده است؟».

حسادت نیکی‌‌ها را چنان از بین می‌برد که آتش، هیزم را از بین می‌برد. پس باید او توجه کند و ظلم و حسادت را ترک کند و به آنچه خداوند بهره او کرده قانع شود. والله اعلم.

فتوی با امضای شیخ ابن جبرین.

[۱۷۴۶] بخاری (۲۶۲۱) مسلم (۱۶۲۲) (۱۷). [۱۷۴۷] بخاری (۲۶۲۲).