فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۲۲۸] احیای آثار اسلامی

س: حکم اسلام در مورد احیای آثار اسلامی (همانند: غار ثور، غار حرا، و دو خیمه‌ی ام معبد) جهت پند گرفتن مردم و هموار کردن راه‌‌های دسترسی مردم به آن‌‌ها برای شناخت و درک عمق تلاش پیامبر ج و اقتدای به ایشان چیست؟

ج: توجه به آثار اسلامی به صورت احترام و تعظیم منجر به شرک می‌شود و به چیز‌هایی که به گمان‌شان مفید بوده گرایش پیدا می‌کنند. شرک انواع زیادی دارد که مردم آن‌‌ها را نمی‌دانند، اگر شخصی در کنار این آثار اسلامی بایستد، می‌بیند که انسان‌‌های جاهل چگونه خاک این‌‌ها را مسح کرده و دعا و طلب کمک می‌کنند و تصور می‌کنند که این کار تقرب به الله و سبب شفا یافتن (از امراض) می‌شود!؟

بسیاری از داعیان گمراه با تشویق مردم بر زیارت این اماکن منبع درآمدی برای خود درست کرده‌اند و غالبا در این مکآن‌‌ها شخص صالحی که مردم را نصیحت کند، نیست، بلکه قضیه همان‌طور که ذکر شد، کسب درآمد است.

ترمذی و غیره با سند صحیح از ابو واقد لیثی روایت می‌کند، که فرمود: در حالی که تازه مسلمان شده بودیم همراه رسول الله بسوی حنین حرکت کردیم. در آن زمان درخت ذات انواط برای مشرکین محترم بود [در سایه آن به استراحت می‌نشستند و اسلحه‌‌های خود را به آن آویزان می‌کردند] از کنار یکی از این درخت‌‌ها گذشتیم و این صحنه را مشاهده کردیم به پیامبر ج گفتیم: «يَا رَسُولَ اللَّـهِ: اجْعَلْ لَنَا ذَاتَ أَنْوَاطٍ كَمَا لَهُمْ ذَاتُ أَنْوَاطٍ؛ فَقَالَ النَّبِيُّ ج: سُبْحَانَ اللَّـهِ، هَذَا كَمَا قَالَ قَوْمُ مُوسَى: (اجْعَلْ لَنَا إِلَهًا كَمَا لَهُمْ آلِهَةٌ). وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَتَرْكَبُنَّ سُنَّةَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ» [۴۰۴].«ای رسول الله! برای ما هم درختی را تعیین کن، آن چنان که ایشان درختی دارند. پیامبر ج فرمود: سبحان الله! این همانند گفته‌ی قوم موسی ÷ است. که خطاب به وی گفتند: [تو هم برای ما معبودانی قرار ده همان‌گونه که آن‌‌ها معبودانی دارند] قسم به ذاتی که جانم در قبضه اوست، حتماً از راه و روش گذشتگان پیروی می‌کنید».

اگر احیای این آثار با زیارت آن‌‌ها عملی جایز می‌بود، حتماً پیامبر ج این کار را انجام می‌داد و یا به آن دستور می‌داد. و یا این‌ که صحابه (آگاه‌ترین مردم به شریعت و محبو‌ب‌ترین انسان‌‌ها نزد رسول الله ج) مردم را به این کار راهنمایی می‌کردند.

از پیامبر ج و هیچ یک از صحابه روایت نشده است که ایشان به زیارت غار حرا، یا غار ثور، یا خیمه‌ی ام معبد و یا محل درخت بیعت الرضوان رفته باشد. بلکه از روایات تاریخی ثابت است زمانی که عمر س متوجه شد مردم برای زیارت درخت بیعت الرضوان (که اصحاب زیر آن با پیامبر بیعت ‌کرده بودند) می‌روند از بیم آن که مبادا مردم به غلو و شرک دچار نشوند، آن را قطع کرد. مسلمانان از این کار عمر خوشحال شدند و این کارش را ستودند.

خلاصه سخن این‌که: زیارت این آثار و هموار کردن راه‌‌های رسیدن به آن‌‌ها در شریعت جایگاهی ندارد. بر علما و‌اندیشمندان و متولیان امر واجب است، که به هدف حمایت از توحید و یکتاپرستی، از این‌گونه اعمالی که منجر به شرک می‌شود، جلوگیری کنند. وصلی الله علی محمد و آله و سلم.

شیخ ابن باز- مجلة مجاهد: سال چهارم، شماره‌‌های (۳۷) (۳۸)

[۴۰۴] احمد ج۵ص۲۱۸ و ترمذی (۲۱۸۰) و گفته "حسن صحیح" نسائی در الکبری (۱۱۱۸۵)، ابن حبان (۶۷۰۲) و دیگران.