فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۱۸] خرید و فروش سهام از طریق اینترنت

س: شرکت‌‌های تجاری از طریق اینترنت سهام خود را معامله می‌کنند، حکم شرعی در این مورد چیست؟

ج: خرید و فروش در شرکت‌‌های اسلامی جایز است. اعم از شرکت‌‌های تجاری، صنعتی، کشاورزی، ساختمانی و... فق‌ها انواع شرکت را در پنج مورد ذکر کرده‌اند: ۱- شرکة العنان. ۲- شرکة المضاربة. ۳- شرکة الأبدان.۴- شرکة الوجوه. ۵- شرکة المفاوضه.

اگر شرکتی سرمایه‌ی خود را به صورت اجناس در معرض خرید و فروش گذاشت- البته اجناس حلال- خرید و فروش سهام آن نیز جایز است مشروط به این که سرمایه و مقدار هر سهم مشخص باشد.

صاحب سهام می‌تواند به خریدار بگوید: سهام خود را از این شرکت به تو فروختم. خریدار به جای فروشنده، سود آن سهام را دریافت می‌کند.

در شرکت‌‌های صنعتی که سرمایه را به صورت ماشین ابزار و دستگاه‌های تولیدی عرضه می‌کنند، خرید و فروش سهام جایز است.

صاحب سهام همه‌ی سهام خود را یا قسمتی از آن را در معرض فروش بگذارد. باید قیمت را مشخص کند و در همان جلسه پول و یا سند سهام تحویل شود. تا معامله از این صورت که هیچ یک از قیمت و مبیع هنگام قرار داد موجود نباشند، خارج شود. اگر شرکت، چک نقدی داشته باشد بهتر است آن را نفروشد تا معامله‌ی نقد و کالا در مقابل نقد انجام نشود، مانند: (مسئله مُدَّعَجوَهٍ) [۱۲۰۷] مگر این که سرمایه نقدی کم باشد که در این صورت پیوست کالا ‌شود.

خرید و فروش سهام بوسیله‌ی تجهیزات الکترونیکی مانند: تلفن و اینترنت جایز است؛ مشروط به این که ایجاب و قبول، هنگام معامله صورت گیرد. اگر ایجاب و قبول صورت نگرفت یا مقدار جنس نامشخص بود یا کالا و سندش هنگام معامله، رد و بدل نشد، یا سهام ربوی بودند، مانند: سهام برخی از بانک‌ها، معامله جایز نیست. فرقی نمی‌کند که معامله با اینترنت، تلفن، گفتگو و یا هر طریقی که باشد ناجایز است.

از گفته‌‌ها و نوشته‌‌های شیخ‌ابن جبرین- ۲۴/۷/۱۴۲۰هـ

[۱۲۰۷] معامله‌ای که از یک طرف مشتی‌ خرما با یک دینار و از طرف مقابل دو دینار است.