فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۳۱۲] مفهوم قدر

س: تقدیر یعنی چه؟ لطفاً توضیح دهید.

ج: قدر- یا تقدیر- بدین معنی است که الله تعالى عالم به اشیا بوده قبل از آن‌که آن‌هارا بوجود بیاورد، و آن‌هارا نزد خود نوشته و آنچه که خداوند خواسته بوجود آمده است و هر پدید‌های مطابق خواست و اراده‌ی او پدید آمده است. این‌‌ها مراتب چهار گانه‌ی تقدیر است که ایمان آوردن به آن واجب است. و بندگان در مورد تقدیر مؤمن به حساب نمی‌آیند مگر با ایمان آوردن به مراتب فوق. چنانکه از رسول الله ج ثابت شده که در پاسخ سؤال جبرئیل ÷ هنگامی‌که از ایمان سؤال کرد فرمود: «أَنْ تُؤْمِنَ بِاللَّـهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْـيَوْمِ الْـآخِرِ وَتُؤْمِنَ بِالْـقَدَرِ خَيْرِهِ وَشَرِّهِ» [۵۳۴]. «این‌که به الله، فرشتگان، کتاب‌ها و پیامبرانش ایمان بیاوری و ایمان داشته باشی که تقدیر خوب و بد از جانب اوست».

همچنین عبادة بن صامت س از پیامبر اکرم ج روایت کرده است: «إِنَّكَ لَنْ تَجِدَ طَعْمَ حَقِيقَةِ الْـإِيمَانِ حَتَّى تُؤْمِنَ بِالْـقَدَرِ، حَتَّى تَعْلَمَ أَنَّمَا أَصَابَكَ لَمْ يَكُنْ لِيُخْطِئَكَ وَمَا أَخْطَأَكَ لَمْ يَكُنْ لِيُصِيبَكَ» [۵۳۵]. «هرگز طعم ایمان را احساس نمی‌کنی؛ مگر این‌که به تقدیر ایمان داشته باشی و بدانی آنچه به تو رسد قرار نبوده بگذرد و آنچه که از تو گذشت قرار نبوده که به تو برسد».

شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله علیه مفهوم حدیث را در کتاب (العقيدة الواسطية) توضیح داده است، سفارش می‌کنیم که به آن مراجعه فرمایید.

و بالله التوفیق. وصلی الله علی نبینا محمد وآله وصحبه وسلم.

فتاوای انجمن دایمی مباحث علمی و افتا (۳ / ۳۷۴)

[۵۳۴] مسلم (۸). [۵۳۵] مسند احمد (۵/۱۸۲، ۱۸۵، ۱۸۹، ۳۱۷)، ابن ابی شیبه در مسندش (۱۳۰) اسناد این حدیث صحیح است، ابو داود (۴۷۰۰). ابن ماجه (۷۷). بیهقی در سنن کبری (۱۰/۲۰۴). شیخ آلبانی آن‌را صحیح دانسته است در صحیح ابوداود (۳۹۳۳).