فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۲۱۹] حقیقت تصوف

س: حقیقت تصوف چیست؟ آیا در تصوف جوانب خوب و بد وجود دارد؟ آیا تصوف از فقه جداست؟

استاد گرامی! لطفاً توضیح دهید که آیا از رسول الله ج حدیثی در مفهوم تصوف ثابت است، آیا تصوف حقیقت دینی دارد؟

در منطقه ما، در سودان برخی از صوفیان با استدلال از گنبد قبر پیامبر ج روی قبر‌ها قبه و گنبد می‌سازند، نظر اسلام در این باره چیست؟

حقیقتِ اسم‌های: فوتی، قطبی و رجال الکون [مردان آگاه از نظام هستی] در مفهوم تصوف، چیست؟

ج: الحمد لله والصلوه والسلام علي رسول الله وعلي آله وصحبه... وبعد:

اولاً: در این باره کتاب «مدارج السالکین» ابن قیم جوزی وکتاب «هذه هی الصوفیه‌« از عبدالرحمن الوکیل را که از تصوف بحث می‌کنند، مطالعه کن.

دوم: در وجود قب‌های بر قبر پیامبر ج حجتی برای درست کردن قبه بر قبور اولیا و نیکوکاران وجود ندارد. چون این کار نه به وصیت خود پیامبر ج، ساخته شده و نه از عمل صحابه، تابعین و پیشوایان هدایت در قرن‌‌های نخستین است که پیامبر ج به خوبی آن‌‌ها شهادت داده، است، بلکه این از عمل برخی مبتدعان است.

پیامبر ج می‌فرماید: «مَنْ أَحْدَثَ فِي أَمْرِنَا هَذَا مَا لَيْسَ فِيهِ فَهُوَ رَدٌّ». «هر‌کس در دین ما چیزی را به وجود آورد که در آن نباشد، [آن چیز] مردود است».

از علی ثابت است که به ابو هیاج اسدی گفت: «أَلَا أَبْعَثُكَ عَلَى مَا بَعَثَنِي عَلَيْهِ رَسُولُ اللَّـهِ ج أَنْ لَا تَدَعَ تِمْثَالًا إِلَّا طَمَسْتَهُ وَلَا قَبْرًا مُشْرِفًا إِلَّا سَوَّيْتَهُ».«آیا تو را برای انجام کاری نفرستم که رسول الله ج مرا برآن فرستاد؟ این‌که هیچ مجسم‌های را ترک نکنی مگر این که آن را محو و نابود سازی و هیچ قبر بلند را نگذاری مگر این‌که آن را با خاک برابر کنی» [۳۷۰].

وقتی ساختن گنبد روی قبر از پیامبر ج و پیشوایان هدایت ثابت نیست، بلکه برعکس از اینان چیزی ثابت است که بیان‌گر بطلان آن است، برای هیچ مسلمانی روا نیست که با استناد به چیزی که مبتدعان پدید آورده‌اند، روی قبر پیامبر ج گنبد ساخته‌اند، چیزی را به وجود آورد.

وبالله التوفیق و صلی الله علی نبینا محمد و آله و صحبه و سلم

انجمن دایم پژوهش‌‌های علمی و افتا (۲/۱۸۲)

[۳۷۰] مسلم (۹۶۹).