فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۲۱۲] حکم افتتاح مساجد با جلسه و گردهمایی

س: حکم افتتاح مساجد با جلسه، گردهمایی و تبلیغات برای این عمل چیست؟

ج: مسجد با برگذاری نماز افتتاح می‌شود و آبادی آن با ذکر الله، تلاوت قرآن، گفتن سبحان الله، الحمد لله، آموزش علوم شرعی، و مانند این‌امور است که موجب بلند گردانیدن مقام و جایگاه مساجد می‌گردد، است.

الله تعالى می‌فرماید: ﴿فِي بُيُوتٍ أَذِنَ ٱللَّهُ أَن تُرۡفَعَ وَيُذۡكَرَ فِيهَا ٱسۡمُهُۥ يُسَبِّحُ لَهُۥ فِيهَا بِٱلۡغُدُوِّ وَٱلۡأٓصَالِ٣٦ رِجَالٞ لَّا تُلۡهِيهِمۡ تِجَٰرَةٞ وَلَا بَيۡعٌ عَن ذِكۡرِ ٱللَّهِ وَإِقَامِ ٱلصَّلَوٰةِ وَإِيتَآءِ ٱلزَّكَوٰةِ يَخَافُونَ يَوۡمٗا تَتَقَلَّبُ فِيهِ ٱلۡقُلُوبُ وَٱلۡأَبۡصَٰرُ٣٧ لِيَجۡزِيَهُمُ ٱللَّهُ أَحۡسَنَ مَا عَمِلُواْ وَيَزِيدَهُم مِّن فَضۡلِهِۦۗ وَٱللَّهُ يَرۡزُقُ مَن يَشَآءُ بِغَيۡرِ حِسَابٖ٣٨﴾ [النور: ۳۶ – ۳۸]. «در خانه‌هایی [مساجد] که الله اجازه داده [دیوارهای] آن را بالا برند، خانه‌هایی که الله در آن ذکر می‌شود و صبح و شام در آن تسبیح او می‌گویند، مردانی که نه تجارت و نه معامله‌ای آنان را از یاد الله و بر پا داشتن نماز غافل نمی‌کند، آن‌ها از روزی می‌ترسند که در آن، دل‌ها وچشم‌ها زیر و رو می‌شود، [آن‌ها به سراغ این کار می‌روند] تا الله آنان را به بهترین اعمالی که انجام داده‌اند پاداش دهد و از فضل خود بر پاداش‌شان بیافزاید و الله به هر‌کس بخواهد بی‌حساب روزی می‌دهد».

رسول الله ج، خلفای راشدین، دیگر صحابه و پیشوایان هدایت بعد از ایشان، مساجد را اینگونه آباد می‌کردند، باید دانست که تمام خوبی‌‌ها در اقتدا به روش آنان و عمل به همان چیزی است که آنان در افتتاح مساجد، عمل می‌کردند لذا مساجد به همان صورتی آباد می‌شود که آنان با عبادت‌‌ها و آن‌چه در مفهوم عبادت از شعائر اسلام است، آباد می‌کردند.

در حقیقت از رسول الله ج، پیروانش و پیشوایان هدایت ثابت نیست که مساجد را با جشن و دعوت به آن، آن طور که امروزه مردم دعوت می‌کنند، از شهر‌های مختلف جمع می‌شوند و به مناسبت تمام شدن ساخت آن جلسه می‌گیرند، این کار ثابت نیست.

اگر این کار امر پسندید‌های می‌بود قطعاً رسول الله ج از همه مردم در این کار سبقت می‌گرفتند و آن را برای امتش سنت قرار می‌دادند یا خلفا و صحابه نیز به پیروی از ایشان در زمان خود آن را انجام می‌دادند. اگر چنین چیزی اتفاق می‌افتاد، حتما برای ما نقل می‌شد؛ بنابراین برگذاری این چنین مراسمی صحیح نیست لذا نباید دعوت به این جلسات اجابت شود و حتی در برگذاری آن کمک مالی و... جواز ندارد، چرا که خیر و خوبی در پیروی از سلف و پیشکسوتان نیک سیرت است و شر و بدی در بدعت‌‌های خلف و نسل‌‌های بعدی است.

اما در این که برخی از صحابه رسول الله ج را به خانه‌ی خود دعوت کردند تا در جایی از خانه‌ی‌شان دو رکعت نماز بخواند، تا صاحب‌خانه آن جا را برای خود جای نماز قرار دهد، دلیلی نیست تا جلسات افتتاح مساجد که امروزه رسم است را توجیه کنند، چرا که صحابه پیامبر ج را برای جلسه و جشن دعوت نمی‌کردند، بلکه برای نماز گزاردن دعوت می‌کردند. پیامبر ج برای خواندن چنین نمازی مسافرت نکردند، وانگهی سفر به خاطر چنین جلساتی در عمومِ نهی از مسافرت کردن غیر از سه مسجد معروف، داخل است. به این ترتیب شایسته است از چنین رسمی که بدعت است دست بردارند و به امور واقعی مساجد و... که در زمان رسول الله ج و پیروانش که پیشوایان هدایت‌اند، اکتفا کنند.

والله ولی التوفیق و صلی الله علی نبینا محمد و آله و صحبه و سلم

انجمن دایمی از کتاب فتاوای اسلامیه که محمد المسند جمع آوری کرده است. (۱/۱۸) وکتاب البدع و المحدثات که حمود المطر جمع آوری کرده است. (ص/‌۲۳۳)