فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

فهرست کتاب

[۲۰] همسر به مجرد عقد از شوهر میراث می‌برد و عدّه بر او لازم می‌شود

[۲۰] همسر به مجرد عقد از شوهر میراث می‌برد و عدّه بر او لازم می‌شود

س: خواهر‌ی دارم چهارده ساله که با پسر عمویش عقد شده است، بعد از عقد و قبل از دخول شوهرش وفات نموده؛ آیا عده بر خواهرم واجب است یا خیر؟ آیا از شوهرش میراث می‌برد یا خیر؟ باید عرض نمایم که به طور قطع فقط عقد صورت گرفته و زفاف صورت نگرفته است و از طرف شوهر چیزی از قبیل زیور آلات و اشیای دیگر به او تقدیم نشده است؟

ج: چنانچه مردی بعد از عقد و قبل از دخول و زفاف با همسرش، بمیرد، بر زن هم عده لازم می‌شود و هم از شوهرش میراث می‌برد.

الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَٱلَّذِينَ يُتَوَفَّوۡنَ مِنكُمۡ وَيَذَرُونَ أَزۡوَٰجٗا يَتَرَبَّصۡنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرۡبَعَةَ أَشۡهُرٖ وَعَشۡرٗاۖ [البقرة: ۲۳۴]. «و کسانی از شما که می‌میرند و همسرانی به جای می‌گذارند (آن‌ها) باید چهار ماه و ده روز عده نگهدارند».

الله تعالی در این آیه بین این مدخول ب‌ها و غیر مدخول ب‌ها فرقی قایل نشده است؛ و به صورت مطلق فرموده کسانی که وفات می‌کنند و همسرانی به جای می‌گذارند. بنابراین آیه شامل مدخول ب‌ها و غیر مدخول ب‌ها هردو می‌شود.

رسول الله ج در حدیثی می‌فرماید: «لَا تَحِدُّ امْرَأَةٌ عَلَى مَيِّتٍ فَوْقَ ثَلَاثٍ أيام إِلَّا عَلَى زَوْجٍ؛ فَآنها تَحِدُّ عَلَيْهِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا» [۱۲۸۴]. «هیچ زنی برای هیچ مرد‌های بیش از سه روز سوگواری نکند مگر برای شوهرش، که در آن صورت می‌تواند چهار ماه و ده روز به سوگ بنشیند».

رسول الله ج بین مدخول ب‌ها و غیر مدخول ب‌ها فرق بیان ننمودند.

الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَلَكُمۡ نِصۡفُ مَا تَرَكَ أَزۡوَٰجُكُمۡ إِن لَّمۡ يَكُن لَّهُنَّ وَلَدٞۚ فَإِن كَانَ لَهُنَّ وَلَدٞ فَلَكُمُ ٱلرُّبُعُ مِمَّا تَرَكۡنَۚ مِنۢ بَعۡدِ وَصِيَّةٖ يُوصِينَ بِهَآ أَوۡ دَيۡنٖۚ وَلَهُنَّ ٱلرُّبُعُ مِمَّا تَرَكۡتُمۡ إِن لَّمۡ يَكُن لَّكُمۡ وَلَدٞۚ فَإِن كَانَ لَكُمۡ وَلَدٞ فَلَهُنَّ ٱلثُّمُنُ مِمَّا تَرَكۡتُمۚ مِّنۢ بَعۡدِ وَصِيَّةٖ تُوصُونَ بِهَآ أَوۡ دَيۡنٖۗ وَإِن كَانَ رَجُلٞ يُورَثُ كَلَٰلَةً أَوِ ٱمۡرَأَةٞ وَلَهُۥٓ أَخٌ أَوۡ أُخۡتٞ فَلِكُلِّ وَٰحِدٖ مِّنۡهُمَا ٱلسُّدُسُۚ فَإِن كَانُوٓاْ أَكۡثَرَ مِن ذَٰلِكَ فَهُمۡ شُرَكَآءُ فِي ٱلثُّلُثِۚ مِنۢ بَعۡدِ وَصِيَّةٖ يُوصَىٰ بِهَآ أَوۡ دَيۡنٍ [النساء: ۱۲]. «و نیمی از میراث زنانتان از آن شماست اگر فرزندی داشته باشند یک چهارم میراث آن‌ها، پس از عمل به وصیت یا پرداخت بدهی که داشته‌اند از آن شماست و اگر شما فرزندی نداشته باشید یک چهارم و اگر فرزندی داشته باشید یک هشتم میراثتان پس از عمل به وصیت و پرداخت وامی که دارید از آن (زنان) است».

در این آیات بین زوجه‌ی مدخول ب‌ها و غیر مدخول ب‌ها فرقی بیان نشده است. بنابراین سیاق آیه دلالت بر این می‌کند که تمام همسران اعم از مدخول ب‌ها و غیر مدخول ب‌ها ارث می‌برند؛ مگر اینکه یکی از موانع ارث مانند: بردگی، قتل و یا اختلافِ دین پیش بیاید [۱۲۸۵].

شیخ ابن باز – کتاب الدعوة (۱/۱۶۰)

[۱۲۸۴] بخاری (۳۱۳، ۱۲۸۰، ۱۲۸۱،۱۲۸۲، ۵۳۳۴، ۵۳۳۵، ۵۳۴۱، ۵۳۴۵) و مسلم (۱۴۹۱) با الفاظ نزدیک به این. [۱۲۸۵] یعنی: مرتد و از دین اسلام خارج شود.