فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۱۶۳] حکم سکونت بین کفار چیست؟ هجرت چه وقت واجب است؟

س: شخص مؤمن و موحدی که خالصانه الله را عبادت می‌کند، به او شریک نمی‌آورد، علی رغم این با احزاب کافر نشست و برخاست دارد حتی نمی‌تواند دین خود را آشکار نموده و هدف خود را واضح بیان کند و نمی‌تواند از آن‌جا به جای دیگر هجرت کند؛ درباره‌ی چنین فردی اظهار نظر فرمایید؟

ج: وقتی این فرد مؤمن آن طور که گفتی، از آشکار کردن توحید، نشر اسلام و بیان اهدافش عاجز است؛ اما بین کفار زندگی می‌کند و نمی‌تواند به کشور دیگری برود تا دینش را آشکار کند و مردم را بسوی اسلام فرا خواند، معذور محسوب می‌شود، امید است که الله از او در گذرد. اما بر او واجب است که از فرصت دعوت پنهانی به دین استفاده کند، امید است که الله کسانی را آماده نماید که دعوتش را قبول نموده و با او همکاری نمایند و نیز بر او لازم است که تلاش کند تا شرایط نجات و هجرت از کشور‌های کفر به کشور‌های اسلامی را برای خود فراهم کند. تا جمعیت مسلمانان را بیشتر نموده و با آنان در اجرای احکام اسلامی همکاری نماید.

اما هرکسی بتواند به کشور‌های اسلامی هجرت کند اما این کار را نکند و برای خود می‌پسندد که در سرزمین کفار ناتوان و ضعیف زندگی کند و یا با سازش به حساب دین خود در آن جا بماند، این فرد به خود، دین و مسلمانان بدی کرده است لذا به چنین فردی وعده داده شده که جایش جهنم است و جهنم بدترین جایگاه است.

الله تعالى می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ تَوَفَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ ظَالِمِيٓ أَنفُسِهِمۡ قَالُواْ فِيمَ كُنتُمۡۖ قَالُواْ كُنَّا مُسۡتَضۡعَفِينَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ قَالُوٓاْ أَلَمۡ تَكُنۡ أَرۡضُ ٱللَّهِ وَٰسِعَةٗ فَتُهَاجِرُواْ فِيهَاۚ فَأُوْلَٰٓئِكَ مَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ وَسَآءَتۡ مَصِيرًا٩٧ إِلَّا ٱلۡمُسۡتَضۡعَفِينَ مِنَ ٱلرِّجَالِ وَٱلنِّسَآءِ وَٱلۡوِلۡدَٰنِ لَا يَسۡتَطِيعُونَ حِيلَةٗ وَلَا يَهۡتَدُونَ سَبِيلٗا٩٨ فَأُوْلَٰٓئِكَ عَسَى ٱللَّهُ أَن يَعۡفُوَ عَنۡهُمۡۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَفُوًّا غَفُورٗا٩٩﴾ [النساء: ۹۷ – ۹۹]. «کسانی‌که فرشتگان [قبض ارواح] روح آن‌ها را گرفتند در حالی‌که به خویشتن ستم کرده بودند، به آن‌هاگفتند: شما در چه حالی بودید؟ گفتند: ما در سرزمین خود تحت فشار و مستضف بودیم، آن‌ها [فرشتگان] گفتند: مگر زمین الله پهناور نبود که مهاجرت کنید. آن‌ها عذری نداشتند و جایگاه‌شان در دوزخ است و سرانجام بدی دارند، مگر آن دسته از زنان و مردان و کودکانی که براستی تحت فشار قرار گرفتند نه چاره‌ای دارند و نه راهی [برای نجات از محیط آلوده] می‌یابند، امید است الله آن‌ها را مورد عفو قرار دهد و الله، عفو کننده و غفور است».

و بالله التوفیق و صلی الله علی نبینا محمد و آله و صحبه و سلم

انجمن دایمی پژوهش‌‌های علمی و افتا (۲/۴۴، ۴۵)