فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۱۷] تشویق دعوتگرانی که در امر دعوت کوتاهی می‌کنند

س: از شما تقاضا می‌شود که دعوتگران و طلاب را به برگزاری کلاس‌‌های درس و جلسات سخنرانی در تمام شهر‌ها تشویق نمایید، چون به نظر می‌رسد که به خاطر کمبود دعوتگران و بی‌توجهی طلاب به برگزاری کلاس‌ها‌ی درس و جلسات سخنرانی؛ بدعت و باور‌های ضد توحیدی، بی‌خبری از سنّت، جهل و بی‌سودای در بعضی از مناطق پدید آمده ‌است.

ج: تردیدی نیست که باید علما حقیقت و سنت را بین مردم ترویج دهند، و مردم را آگاه گردانند. از مسئولیت خود شانه خالی نکنند و پایگاه تبلیغاتی خود را مساجد قرار دهند هرچند امام جماعت نباشند و در مساجد مسئولیتی نداشته باشند. ائمه جمعه نیز باید در سخنرانی‌‌های جمعه با دقت لازم به نیاز‌های مردم توجه کنند و کسانی که در برپایی جلسات سخنرانی و نشست‌‌ها نقش دارند و تلاش می‌کنند و هم‌چنین تاکید می‌کنم که باید به ‌احتیاجات مردم توجه شود و برخی از مسایلی را که از عده‌ای پوشیده ‌است؛ به روشنی بیان کنند. حقوق همسایه‌ی مسلمان را که امر به معروف و نهی از منکر است، گوشزد کنند و به افراد ناآگاه به نرمی، با حکمت مسایل آموزش داده شود. به راستی اگر علما لب ببندند و ساکت باشند، از وعظ و ارشاد دست بکشند و کوتاهی کنند، افراد جاهل و نادان حرف می‌زنند و باعث گمراهی خود و دیگران می‌شوند.

در حدیث صحیح پیامبر ج می‌فرماید: «إنَّ اللهَ لا يَقبِضُ العِلمَ انتِزَاعاً يَنتَزِعُهُ مِن العِبَادِ؛ وَلَكِن يَقبِضُ العِلمَ بِقَبضِ العُلَمَاءِ؛ حَتَّي لَم يُبقِ عَالِماً اتَّخَذَ النَّاسُ رُؤُوسَاً جُهَّالاً فَسُئِلوا فَأََفتَوا بِغَيرِ عِلمٍ فَضَلُّوا وأَضَلُّوا» [۱۱۳۰]. «الله تعالى علم را از سینه‌ی بندگان خود بیرون نمی‌کشد، بلکه با وفات علما آن را می‌گیرد و وقتی علما از بین رفتند، مردم، جاهلان را پیشوای خود قرار می‌دهند، مسایل خود را از آن‌‌ها می‌پرسند، این رهبران‌از روی جهالت فتوا می‌دهند، هم خود گمراه می‌شوند و هم دیگران را به گمراهی می‌کشند».

از الله تعالى می‌خواهم بدی را از من و همه برادران مسلمان دور بدارد!.

از آن چه گفته شد روشن می‌شود که علما هر جا باشند در شهر یا روستا، مسئول‌اند که مردم را به وسیله‌ی آن چه الله و پیامبر ج فرموده‌اند، راهنمایی کنند و مشکلات را با مراجعه به کتاب، سنت و گفتار علما حل و فصل کنند.

به این ترتیب فرد عالم باید تا زنده است، در پی تحصیل علم باشد؛ مواردی را که نمی‌داند فرا بگیرد؛ به نظریات علما و ادله‌ی آنان مراجعه کند تا بدون علم به مردم فتوا ندهد؛ بلکه دعوتش بر مبنای بصیرت، علم و آگاهی باشد. انسان تا بمیرد نیاز به یادگیری (علم) دارد، حتی اگر از اصحاب پیامبر ج باشد. پس هر انسان نیاز به آموزش علم و فهم دین دارد تا بداند و آموزش بدهد، به قرآن مراجعه کند و در آن بیاندیشد، احادیث صحیح و شرح آن‌‌ها و نظریات علما را مطالعه کند تا اشکالش را برطرف کند. به این ترتیب از علمی که الله به او آموخته است به مردم بیاموزد، برابر است که خانه، مدرسه، دبیرستان، دانشگاه، مساجد نزدیک خآن‌هاش، در ماشین، هواپیما یا هر جای دیگر و یا در هنگام مشارکت دفن میتی در قبرستان باشد که هنوز حفر قبر کامل نشده است و مردم نشسته و منتظر هستند، آیات الهی را به آنان متذکر شود همان طور که رسول الله ج متذکر می‌شد.

منظور این است که عالم باید در هرجا و در هر اجتماع مناسب از فرصت استفاده کند و آن را از دست ندهد؛ بلکه با استفاده از فرصت، آیات الهی را به مردم گوشزد کند. با سخن خوب، روشی نیک، پایدار مردم را دعوت دهد. از گفتار بدون علم نسبت به الله و دین پرهیز نماید. والله ولی التوفیق

شیخ ابن باز- مجلة البحوث العدد (۳۶) ص (۱۲۷، ۱۲۸)

[۱۱۳۰] بخاری (۱۰۰).