فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۵۰] جوایز مراکز تجاری

الحمد لله والصلاة والسلام علي رسول الله وآله وصحبه... اما بعد:

مشاهده می‌شود که برخی از مؤسسات و مراکز تجاری در روزنامه یا جا‌های دیگر، اعلان می‌کنند که هر‌کس از اجناس آنان خرید کند، جایزه می‌گیرد. از این طریق مردم را به خرید از مؤسسه‌ی خودشان علاقه‌مند می‌کنند. برخی از مردم هم بخاطر کسب جایزه اقدام به خرید اجناسی می‌کنند که به آن نیاز ندارند، باید دانست که این کار، نوعی قمار محسوب می‌شود و از نظر شرعی حرام است. مراکز تجاری با این شیوه، به ناحق اموال مردم را تصاحب می‌کنند، این تبلیغات سببی است برای فریب مردم و ترویج ناسالم کالا و بی‌رونقی اجناس تجاری کسانی که بدون این نوع قمار، معامله می‌کنند؛ لذا دوست دارم به اطلاع خوانندگان برسانم که این کار حرام است و جوایز آن نیز حرام می‌باشد. زیرا چنین جوایزی از راه قمار بدست آمده و طبعاً حرام هستند. تاجران مسلمان باید از این گونه کار‌ها اجتناب کنند.

الله تعالى می‌فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَأۡكُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَكُم بَيۡنَكُم بِٱلۡبَٰطِلِ إِلَّآ أَن تَكُونَ تِجَٰرَةً عَن تَرَاضٖ مِّنكُمۡۚ وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَنفُسَكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِكُمۡ رَحِيمٗا٢٩ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ عُدۡوَٰنٗا وَظُلۡمٗا فَسَوۡفَ نُصۡلِيهِ نَارٗاۚ وَكَانَ ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرًا٣٠﴾ [النساء: ۲۹ – ۳۰]. «ای کسانی که ایمان آورده‌اید: اموال یکدیگر را به باطل نخورید، مگر این که تجارتی با رضایت شما انجام گیرد، وخود کشی نکنید الله نسبت به شما مهربان است. و هرکس این عمل را از روی تجاوز و ستم انجام دهد بزودی او را در آتشی وارد خواهیم کرد، و این کار برای الله آسان است».

این کار از معاملات حلال نیست؛ بلکه همان قماری است که الله آن را حرام نموده؛ چون موجب می‌شود عد‌های اموال مردم را به باطل بخورند و اسباب تعدی و تجاوز از حدود شریعت را بین مردم فراهم می‌کند. و از طرفی این کار سبب بغض و دشمنی بین مردم می‌شود.

الله تعالى می‌فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّمَا ٱلۡخَمۡرُ وَٱلۡمَيۡسِرُ وَٱلۡأَنصَابُ وَٱلۡأَزۡلَٰمُ رِجۡسٞ مِّنۡ عَمَلِ ٱلشَّيۡطَٰنِ فَٱجۡتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ٩٠ إِنَّمَا يُرِيدُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَن يُوقِعَ بَيۡنَكُمُ ٱلۡعَدَٰوَةَ وَٱلۡبَغۡضَآءَ فِي ٱلۡخَمۡرِ وَٱلۡمَيۡسِرِ وَيَصُدَّكُمۡ عَن ذِكۡرِ ٱللَّهِ وَعَنِ ٱلصَّلَوٰةِۖ فَهَلۡ أَنتُم مُّنتَهُونَ٩١﴾ [المائدة: ۹۰-۹۱]. «ای کسانی که ایمان آورده‌‌اید! شراب و قمار و بتها و ازلام (نوعی بخت‌آزمایی) پلید و از عمل شیطان است. از آن‌ها دوری کنید تا رستگار شوید. شیطان می‌خواهد، بوسیله‌ی شراب و قمار، در میان شما عداوت و کینه‌ ایجاد کند و شما را از یاد الله و نماز باز دارد. آیا خود داری خواهید کرد»؟!.

از الله می‌خواهیم ما و همه‌ی مسلمانان را به‌سوی رضایت خود و مصلحت خودمان راهنمایی کند و از هر آنچه خلاف شریعت است در پناه خود گیرد.

إنه جواد کریم. و صلی الله و سلم علی نبینا محمد و آله و صحبه و سلم.

شیخ ابن باز- مجموع فتاوی و مقالات متنوعة (۱۹/۳۹۸)