فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۴۴] شرایط مسح بر موزه‌

س: مسح بر موزه‌ چه شرایطی دارد؟

ج: چهار شرط دارد:

شرط اول: موزه را پس از وضو و طهارت کامل، بپوشد؛ بنابراین اگر کسی قبل از طهارت آن‌‌ها را بپوشد و بعد وضو بگیرد نمی‌تواند بر آن‌‌ها مسح کند، رسول الله ج به مغیره بن شعبه س - که می‌خواست کفش‌‌های ایشان را هنگام وضو گرفتن از پایشان بیرون آورد فرمود: «دَعْهُمَا فَإِنِّي أَدْخَلْتُهُمَا طَاهِرَتَيْنِ» [۶۳۴]. «کاری به آن‌‌ها نداشته باش، چون در حالی آن‌‌ها را پوشیده‌ام که پاهایم پاک بودند – وضو داشتم-».

بنابراین رسول الله ج پاهایش را از موزه در نیاورد؛ بلکه بر آن‌‌ها مسح نمود.

شرط دوم: «موزه یا جوراب باید پاک باشد به این دلیل که: باری رسول الله ج داشت با اصحاب نماز می‌خواند که ناگهان کفش‌هایش را درآورد، به دنبال ایشان صحابه نیز کفش‌‌های خود را درآوردند. رسول الله ج فرمود که جبرئیل ÷ نزدم آمد و به من خبر داد که نجاستی در کفش‌هایم است» [۶۳۵].

این عمل از رسول الله ج نشان می‌دهد که نماز خواندن با چیزی که با نجاست آلوده است جایز نیست. و چه بسا مسح بر موزه نجس موجب آلودگی بیشتر آن و حتی موجب نجس شدن خود مسح کننده می‌شود.

شرط سوم: علت مسح بی‌وضویی (حدث اصغر) باشد، دلیل حدیث صفوان بن عسالس: «أَمَرَنا رسول الله ج إِذَا كُنَّا سَفَرًا أَنْ لَا نَنْزِعَ خِفَافَنَا ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ وَلَيَالِيهِنَّ، إِلَّا مِنْ جَنَابَةٍ وَلَكِنْ مِنْ غَائِطٍ وَبَوْلٍ وَنَوْمٍ» [۶۳۶]. «رسول الله ج به ما دستور داد که در مسافرت موزه‌‌های خود را تا سه شبانه‌روز در نیاوریم، مگر به خاطر جنابت –و در چنین حالتی موزه‌‌ها را درمی‌آوریم چون مسح باطل می‌گردد- ولی در اثر مدفوع، ادرار و خواب – حدث اصغر- درآوردن آن‌‌ها (تا سه شبانه‌روز) ضروری نمی‌باشد».

شرط چهارم: شرط چهارم این است که مسح کننده فقط در وقت مقرر، که شریعت آن را معین نموده است، می‌تواند بر موزه‌‌ها مسح کند؛ و آن برای مقیم یک شبانه‌روز و برای مسافر، سه شبانه‌روز است، دلیل آن روایت علی بن ابی‌طالب س است که فرموده‌اند: «جَعَلَ النبي ج لِلْمُقِيمِ يَوْمٌ وَلَيْلَةٌ وَلِلْمُسَافِرِ ثَلَاثَةُ أَيَّامٍ وَلَيَالِيهِنَّ» [۶۳۷]. «رسول الله ج برای مقیم یک شبانه‌روز و برای مسافر سه شبانه‌روز (برای مسح بر موزه‌ها) زمان مقرر کرد».

در این باب برخی از علما شرایط دیگری نیز ذکر کرده‌اند که قابل بررسی و تحقیق می‌باشند.

و بالله التوفیق، و صلی الله علی نبینا محمد و آله و صحبه و سلم

فتاوای انجمن دایمی مباحث علمی و افتا (۱۱/۲۶۴)

[۶۳۴] بخاری (۵۷۹۹)، و مسلم (۲۷۴). [۶۳۵] ابوداود. صحیح ابوداود، تحقیق –شیخ آلبانی (۶۳۶/۳۵۳/۲)- مترجم-. [۶۳۶] احمد (۴/۲۴۰، ۲۳۹)، ترمذی (۲۶، ۳۵۳۵)، نسائی (۱۲۷، ۱۲۶)، ابن ماجه (۴۷۸)، ابن حبان (۱۱۰۰، ۱۳۲۱). امام ترمذی گفته است این حدیث «صحیح حسن» است. [۶۳۷] مسلم (۲۷۶) و دیگران.