فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۵۱] حکم ستره برای نمازگزار

س: برخی از مرشدین (آموزگاران) را مشاهده می‌کنم که در مسجد به هنگام نماز ستر‌های از چوب را در جلوی خود قرار می‌دهند که طول آن تقریباً نیم متر می‌شود. این‌‌ها می‌گویند هر‌کس که این کار را انجام ندهد گناهکار می‌شود، به آنان می‌گویم: اگر در جایی ستره نیافتم چه کار کنم؟ می‌گویند: این چیز حتماً لازم است.

ج: گذاشتن ستره به هنگام نماز در حضر و سفر، فرض و نفل، مسجد و غیرمسجد سنت است، چون حدیث رسول الله ج در این زمینه به صورت عام آمده است: «إذَا صَلّي اَحَدُكُمْ فَلْيُصَلِّ إلي ستْرَةٍ وَلْيَدْنُ مِنْهَا» [۷۴۷]. «هرگاه یکی از شما خواست نماز بخواند، باید رو به ستره نماز بخواند و به آن نزدیک شود».

این حدیث را ابوداود با سندی نیکو روایت کرده است. دلیل دیگر این‌که بخاری و مسلم از ابوجحیفه س روایت کرده‌اند: «أَنَّ النَّبِيَّ ج رُكِزَتْ لَهْ الْـعَنْزَة فَتَقَدَّم وصَلَّي الظّهْرَ رَكْعَتَيْنِ يَمُرُّ بَيْنَ يَدَيْهِ الْـحَمِارُ والْـكَلْبُ لاَ يُمْنَعُ» [۷۴۸]. «برای پیامبر نیز‌های (در جهت قبله) نصب کرده شد، و ایشان جلو رفت و نماز ظهر را دو رکعت خواند، دیدم که الاغ و سگ از پشت آن نیزه رفت‌و‌آمد می‌کردند و جلوگیری نمی‌شدند».

همچنین امام مسلم با سند خود از طلحه بن عبیدالله س روایت می‌کند که رسول اللهج فرموده است: «إذَا وَضَعَ أحَدُكُمْ بَيْنَ يَدَيْهِ مِثْل مُؤَخِّرةِ الرَّحْلِ فَلْيُصَلِّ، وَلايُبَالُ مَنْ مَرَّ وَراءَ ذَلِكَ» [۷۴۹]. «هرگاه یکی از شما به‌اندازه چوب عقبی پالان شتر را در جلوی خود قرار دهد نمازش را بخواند و به کسی که از آن سوی آن عبور می‌کند توجه ننماید».

برای نمازگزار همچینن سنت است که به ستره نزدیک شود و صحابه‌ی کرام ش پس از تمام شدن نماز جماعت به‌سوی ستون‌‌های مسجد سبقت می‌گرفتند تا روبروی آن‌‌ها ایستاده و نماز سنت و نفل را بخوانند، آن‌‌ها این کار را در حضر و در مسجد انجام می‌دادند، ولی به اثبات نرسیده که آن‌‌ها در مسجد چوب یا چیز دیگری را روبروی سجده‌گاهشان نصب کنند، بلکه به‌سوی دیوار و ستون‌‌های مسجد نماز می‌خواندند، پس نباید در مورد نصب چوب تکلیف به خرج داد چون شریعت اسلام ساده است و هیچ‌کس با دین سختی نکرده مگر این‌که مغلوب آن شده است.

امر به ستره برای استحباب است نه برای وجوب، به دلیل این‌که ثابت شده است که رسول الله ج در منی در سمت غیر دیوار نماز خواند. [۷۵۰] در حدیث وارد نشده که ایشان در آن جا ستره گرفته باشد.

دلیل دیگر این است که امام احمد، ابوداود و نسایی از حدیث ابن عباس س روایت کرده‌اند: «صَلّي رَسُولُ الله ج فِي فَضَاءِ وَلَيْسَ بَيْنَ يَدَيْهِ شَئٌ» [۷۵۱]. «رسول الله ج در فضایی نماز خواند که روبروی ایشان هیچ چیزی نبود».

وبالله التوفیق، وصلی الله علی نبینا محمد وآله وصحبه وسلم

فتاوای انجمن دایمی مباحث علمی و افتا (۷/۷۶، ۷۷)

[۷۴۷] أبوداود (۶۹۸)، نسایی (۷۴۹)، ابن ماجه (۹۵۴)، حاکم۱/۲۵۲ (۹۲۲). حاکم حدیث مذکور را صحیح دانسته و ذهبی در این زمینه با او موافق است. [۷۴۸] بخاری (۴۹۵)، أطراف آن در (۱۸۷) است. و مسلم (۵۰۳) این الفاظ از مسلم است. ابوداود (۶۸۸). [۷۴۹] بخاری (۷۶، ۴۹۳، ۸۶۱) این الفاظ از بخاری است. مسلم (۵۰۴). [۷۵۰] بخاری (۷۶، ۴۹۳، ۸۶۱) این الفاظ از بخاری است. مسلم (۵۰۴). [۷۵۱] احمد (۱/۲۲۴)، ابویعلی (۲۶۰۱)، طبرانی در «الاوسط» (۳۰۹۸) و «الکبیر» ۱۲/۱۴۹ (۱۲۷۲۸)، بیهقی در «الکبری» (۳۲۹۴) از حدیث ابن عباس ب. صاجب مجمع الزوائد (۲/۶۳) گفته است: «در سند این حدیث حجاج بن أرطاة است که ضعیف می‌باشد». و أخرجه بنحوه من حدیث الفضل بن عباس ب: أحمد (۱/۲۱۲،۲۱۱) و أبوداود (۷۱۸) و أبویعلی (۶۷۲۶) و البیهقی فی «الکبری» (۳۳۲۳،۳۳۲۲) و الدارقطنی ۱/۳۶۹ و حسنه العراقی فی «تقریب الأسانید» ۲/۳۴۷.