فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۳۰۳] حکم احضار ارواح و خواب مصنوعی یا مغناطیسی

الحمد لله، والصلاة والسلام علي رسول الله، وعلي آله وأصحابه ومن اهتدي بهداه...اما بعد:

مسئله‌ی علم احضار ارواح در میان بسیاری از مردم اعم از نویسندگان و افراد دیگر شایع است، این افراد گمان می‌کنند که می‌توان ارواح مردگان را از طریق شعبده بازی، احضار و از آن‌‌ها در مورد وضعیت مردگان، خوشی و عذاب قبر و چیز‌های دیگری سؤال کرد.

بنده در این زمینه بسیار تحقیق کردم؛ واضح شد که این روش چیزی جز شعبده بازی نیست که از آن قصد تخریب عقاید و اخلاق اسلامی را دارند. طرفداران این علم می‌خواهند ادعای علم غیب نمایند. بنابراین مناسب دیدم که در این موضوع کلماتی مختصر، جهت روشن شدن مسئله و خیر خواهی برای امت اسلامی بنویسم:

به نظر بنده واجب است که این مسئله را نیز مانند دیگر مسایل به‌سوی کتاب و سنت ارجاع داد، چنانکه الله تعالى می‌فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُواْ ٱلرَّسُولَ وَأُوْلِي ٱلۡأَمۡرِ مِنكُمۡۖ فَإِن تَنَٰزَعۡتُمۡ فِي شَيۡءٖ فَرُدُّوهُ إِلَى ٱللَّهِ وَٱلرَّسُولِ إِن كُنتُمۡ تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۚ ذَٰلِكَ خَيۡرٞ وَأَحۡسَنُ تَأۡوِيلًا٥٩﴾ [النساء: ۵۹]. «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از الله و پیامبرش اطاعت کنید و از کاردان و فرماندهان مسلمان خود فرمانبرداری نمایید (مادام که دادگر و مجری احکام شریعت باشند). و اگر در چیزی اختلاف نمودید آن را به الله و پیامبرش برگردانید اگر به الله و روز رستاخیز ایمان دارید. این کار برای شما بهتر و خوش فرجام تر است».

مسئله‌ی روح امری غیبی است که حقیقت آن را جز «الله» هیچ‌کس نمی‌داند. بنابراین هیچ‌کس اجازه ندارد پیرامون روح، جرّ و بحث نماید؛ مگر از روی دلایل شرعی.

الله تعالى می‌فرماید: ﴿عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ فَلَا يُظۡهِرُ عَلَىٰ غَيۡبِهِۦٓ أَحَدًا٢٦ إِلَّا مَنِ ٱرۡتَضَىٰ مِن رَّسُولٖ فَإِنَّهُۥ يَسۡلُكُ مِنۢ بَيۡنِ يَدَيۡهِ وَمِنۡ خَلۡفِهِۦ رَصَدٗا٢٧﴾ [الجن: ۲۶ – ۲۷]. «داننده‌ی غیب الله است و هیچ‌کس را بر غیب خود آگاه نمی‌سازد، مگر پیامبری که الله از او خشنود باشد، الله (از میان فرشتگان) محافظان و نگهبانانی در پیش و پس او روان می‌دارد».

﴿قُل لَّا يَعۡلَمُ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ ٱلۡغَيۡبَ إِلَّا ٱللَّهُ﴾ [النمل: ۶۵]. «بگو:کسانی که در آسمآن‌ها و زمین هستند غیب نمی‌دانند جز الله».

علما در مورد«روح» اختلاف دارند در آن جا که الله تعالى می‌فرماید: ﴿وَيَسۡ‍َٔلُونَكَ عَنِ ٱلرُّوحِۖ قُلِ ٱلرُّوحُ مِنۡ أَمۡرِ رَبِّي وَمَآ أُوتِيتُم مِّنَ ٱلۡعِلۡمِ إِلَّا قَلِيلٗا٨٥﴾ [الإسراء: ۸۵]. «از تو (ای محمد) درباره‌ی روح می‌پرسند (که چیست). بگو: روح چیزی است که تن‌ها پروردگارم ازآن آگاه است. چرا که جز دانش اندکی به شما داده نشده است».

عد‌های از علما معتقدند که مقصود از روح همین روحی است که در بدن جریان دارد، بنابراین آیه‌ی فوق دلیلی است بر این‌که روح از امور الله است و مردم درباره‌ی آن بجز از مقدار‌اندکی که الله تعالى به آن‌‌ها یاد داده است چیز دیگری نمی‌دانند، زیرا الله تعالى علم آن را به خودش اختصاص داده و آن را از بندگانش دریغ داشته است.

قرآن مجید و احادیث صحیح پیامبر دلالت دارند که روح پس از مرگ باقی می‌ماند.

الله تعالى می‌فرماید: ﴿ٱللَّهُ يَتَوَفَّى ٱلۡأَنفُسَ حِينَ مَوۡتِهَا وَٱلَّتِي لَمۡ تَمُتۡ فِي مَنَامِهَاۖ فَيُمۡسِكُ ٱلَّتِي قَضَىٰ عَلَيۡهَا ٱلۡمَوۡتَ وَيُرۡسِلُ ٱلۡأُخۡرَىٰٓ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمًّى﴾ [الزمر: ۴۲]. «خداوند جآن‌ها را به هنگام مرگشان بر می‌گیرد، و نیز آن [جانی] که نمرده است [آن را] هنگام خوابش [می‌گیرد]، و [جانی را] که به مرگ آن حکم کرده است نگاه می‌دارد، و آن دیگر را تا زمان معیّنی باقی می‌گذارد».

در حدیث آمده است: «أَمَرَ يَوْمَ بَدْرٍ بِأَرْبَعَةٍ وَعِشْرِينَ رَجُلاً مِنْ صَنَادِيدِ قُرَيْشٍ، فَقُذِفُوا فِي طَوِيٍّ مِنْ أَطْوَاءِ بَدْرٍ، خَبِيثٍ مُخْبِثٍ، وَكَانَ إِذَا ظَهَرَ عَلَى قَوْمٍ أَقَامَ بِالْـعَرْصَةِ ثَلاثَ لَيَالٍ، فَلَمَّا كَانَ بِبَدْرٍ الْـيَوْمَ الثَّالِثَ، أَمَرَ بِرَاحِلَتِهِ فَشُدَّ عَلَيْهَا رَحْلُهَا، ثُمَّ مَشَى وَاتَّبَعَهُ أَصْحَابُهُ وَقَالُوا: مَا نُرَى يَنْطَلِقُ إِلاَّ لِبَعْضِ حَاجَتِهِ، حَتَّى قَامَ عَلَى شَفَةِ الرَّكِيِّ، فَجَعَلَ يُنَادِيهِمْ بِأَسْمَائِهِمْ، وَأَسْمَاءِ آبَائِهِمْ: «يَا فُلانُ بْنَ فُلانٍ وَيَا فُلانُ بْنَ فُلانٍ، .. أَيَسُرُّكُمْ أَنَّكُمْ أَطَعْتُمُ اللَّـهَ وَرَسُولَهُ، فَإِنَّا قَدْ وَجَدْنَا مَا وَعَدَنَا رَبُّنَا حَقًّا، فَهَلْ وَجَدْتُمْ مَا وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا»؟ قَالَ: فَقَالَ عُمَرُ: يَا رَسُولَ اللَّـهِ! مَا تُكَلِّمُ مِنْ أَجْسَادٍ لا أَرْوَاحَ لَهَا، فَقَالَ رَسُولُ اللَّـهِ ج: «وَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ، مَا أَنْتُمْ بِأَسْمَعَ لِمَا أَقُولُ مِنْهُمْ ولكنهم لا يستطيعون أن يجيبوا» [۵۱۱].«نبی‌اکرم ج روز بدر، دستور داد تا (جسد) بیست و چهار نفر از سران قریش را در یکی از چاه‌‌های کثیف و متعفن بدر بیندازند. و عادت رسول الله ج این بود که هرگاه بر قومی پیروز می‌شد، سه شب در میدان جنگ می‌ماند. بدین جهت، روز سوم جنگ بدر، دستور داد تا شترش را آماده کنند. سپس براه افتاد و صحابه نیز بدنبالش براه افتادند. آن‌‌ها می‌گویند: ما فکر می‌کردیم که برای انجام کاری می‌رود. ولی آن حضرت ج به مسیرش ادامه داد تا این‌که کنار آن چاه ایستاد و هر‌یک از کشته شدگان را با نام و نام پدرش صدا می‌زد و می‌فرمود: «ای فلان بن فلان! و‌ای فلان بن فلان! آیا بهتر نبود که از الله و رسولش، اطاعت می‌کردید؟ همانا ما به آنچه که پروردگارمان وعده داده بود، رسیدیم. آیا شما هم به آنچه پرودگارتان وعده داده بود، رسیدید»؟ راوی می‌گوید: عمر گفت:‌ای رسول خدا! با اجسادی که روح ندارند، سخن می‌گویی؟ رسول الله ج فرمود: «سوگند به ذاتی که جان محمد در دست اوست، شما سخنان مرا بهتر از آنان نمی‌شنوید. با این تفاوت که آن‌‌ها نمی‌توانند جواب بدهند».

همچنین ثابت است پیامبر اکرم ج فرموده‌اند: «أن الميّت يَسْمَعُ قَرْعَ نِعَالِ المُشَيِّعِين له اذا انصرفوا عنه» [۵۱۲] .«همانا مرده در هنگام بازگشت تشییع کنندگان صدای پای آن‌‌ها را می‌شنود».

علامه ابن قیم / می‌گوید: به اجماع سلف امت، مردگان به زیارت زنده‌ها، پی‌برده و خوشحال می‌شوند.

ابن قیم در تفسیر آیه‌ی ﴿ٱللَّهُ يَتَوَفَّى ٱلۡأَنفُسَ حِينَ مَوۡتِهَا وَٱلَّتِي لَمۡ تَمُتۡ فِي مَنَامِهَاۖ فَيُمۡسِكُ ٱلَّتِي قَضَىٰ عَلَيۡهَا ٱلۡمَوۡتَ وَيُرۡسِلُ ٱلۡأُخۡرَىٰٓ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمًّى﴾ [الزمر: ۴۲]. «خداوند جآن‌ها را به هنگام مرگشان بر می‌گیرد، و نیز آن [جانی] که نمرده است [آن را] هنگام خوابش [می‌گیرد]، و [جانی را] که به مرگ آن حکم کرده است نگاه می‌دارد، و آن دیگر را تا زمان معیّنی باقی می‌گذارد».

نقل کرده است که ابن عباس ب فرمود: «به من خبر رسیده است که ارواح زندگان و مردگان در عالم خواب با هم ملاقات نموده و از همدیگر پرس و جو می‌کنند. پس خداوند ارواح مردگان را نگه داشته و ارواح زندگان را به اجسادشان باز می‌گرداند». [الّروح:ص۵ و۲۰]

علامه ابن قیم رحمه الله علیه می‌گوید: «ملاقات ارواح زنده‌‌ها و مرده‌‌ها با همدیگر نشانه‌ی این است که روح فرد زنده در عالم خواب، روح فرد مرده را ملاقات کرده و از او کسب اطلاع می‌کند و مرده خبر‌هایی در اختیار او قرار می‌دهد که از آن بی‌خبر است..». [۵۱۳].

پس براساس عقیده‌ی سلف امت، ارواح مردگان قدرت شنیدن دارند و مادام که «الله» بخواهد باقی می‌مانند. البته ارتباط آنان با اشخاص زنده در غیر عالم رؤیا به اثبات نرسیده است.

همان گونه که ادعای شعبده بازان درباره‌ی احضار ارواح مردگانی که بخواهند و تکلم با آنان به اثبات نرسیده است. بدین ترتیب همه‌ی این ادعا‌ها پوچ و بی‌اساس است و برای عقل و نقل قابل قبول نمی‌باشد؛ بلکه این تن‌‌ها ذات باری تعالى است که نسبت به ارواح، آگاهی کامل دارد و در آن‌‌ها تصرف می‌کند. اوست که می‌تواند آن‌‌ها را به اجسادشان باز پس گردانده و در ملک و آفرینش خود به هر کیفیتی که بخواهد تصرف نماید. هیچ احدی توانایی نزاع و کشمکش با او را ندارد. اما کسانی که چنین ادعا‌هایی می‌کنند ادعاهایشان فاقد ارزش علمی بوده و به منظور دروغ پردازی جهت کسب پول و مال و یا برای تخریب دین و عقاید اسلامی است.

ولی نباید فراموش کرد که ادعای این دجال صفتان در خصوص احضار ارواح شاید احضار ارواح شیاطین و جنیان باشد که پیوسته در خدمت این نوع انسان‌‌ها هستند، آن هم در عوض عباداتی که این بندگان برای شیاطین انجام می‌دهند.

الله تعالى می‌فرماید: ﴿وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوّٗا شَيَٰطِينَ ٱلۡإِنسِ وَٱلۡجِنِّ يُوحِي بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٖ زُخۡرُفَ ٱلۡقَوۡلِ غُرُورٗاۚ وَلَوۡ شَآءَ رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُۖ فَذَرۡهُمۡ وَمَا يَفۡتَرُونَ١١٢ وَلِتَصۡغَىٰٓ إِلَيۡهِ أَفۡ‍ِٔدَةُ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ وَلِيَرۡضَوۡهُ وَلِيَقۡتَرِفُواْ مَا هُم مُّقۡتَرِفُونَ١١٣﴾ [الأنعام: ۱۱۲ – ۱۱۳]. «همان گونه دشمنانی از انسان‌های متمرّد و جنیان سرکش را در برابر هر پیامبری عَلَم کرده‌ایم. گروهی از آن‌ها سخنان فریبنده‌ی بی‌اساسی را نهانی به گروه دیگری پیام می‌داده‌اند تا ایشان را بفریبند. اگر پروردگار تو می‌خواست چنین کاری را نمی‌کردند. پس بگذار دروغ‌ها به هم بافند. (بگذار تا سخنان باطل را بیارایند) تا دل‌های کسانی که به آخرت عقیده ندارند بدان گرایش یابد و از آن راضی گردند و مرتکب هر چیزی شوند که می‌خواهند».

الله تعالى در آیه‌ی ۱۲۸ سوره‌ی انعام می‌فرماید: ﴿وَيَوۡمَ يَحۡشُرُهُمۡ جَمِيعٗا يَٰمَعۡشَرَ ٱلۡجِنِّ قَدِ ٱسۡتَكۡثَرۡتُم مِّنَ ٱلۡإِنسِۖ وَقَالَ أَوۡلِيَآؤُهُم مِّنَ ٱلۡإِنسِ رَبَّنَا ٱسۡتَمۡتَعَ بَعۡضُنَا بِبَعۡضٖ وَبَلَغۡنَآ أَجَلَنَا ٱلَّذِيٓ أَجَّلۡتَ لَنَاۚ قَالَ ٱلنَّارُ مَثۡوَىٰكُمۡ خَٰلِدِينَ فِيهَآ إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۗ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٞ١٢٨﴾. «(به یاد بیاور آن) روزی که در آن همه آنان را در کنار هم گرد آوردیم (و به آنان می‌گوئیم) ای گروه جنیان شما افراد فراوانی از انسان‌ها را گمراه ساختید و پیروان ایشان از میان انسان‌ها می‌گویند: پروردگارا! برخی از ما از برخی دیگر سود بردیم و به مرگی رسیدیم که برای ما معین و مقدر فرموده بودی (الله به اینان می‌گوید) آتش دوزخ جایگاه شماست و همیشه در آن ماندگارید مگر مدت زمانی که الله بخواهد. بی‌گمان پروردگار تو حکیم و آگاه است».

علمای تفسیر گفته‌اند که بهره‌برداری جن از انسان به این صورت است که انسان با ذبح حیوان، نذر و دعا خواستن از جن، عبادت این مخلوق را می‌کند. بهره برداری انسان از جن به این روش صورت می‌گیرد که جن برخی از حاجات انسان را برآورده می‌‌سازد؛ مثلاً بعضی از امور غیبی را به او اطلاع می‌دهد که در اغلب مواقع دروغ از آب در می‌آیند.

فرضاً افرادی که ارواحی را که احضار می‌کنند اگر به آن‌‌ها تقرّب هم نجویند باز هم این عمل مباح، و حلال نخواهد شود، زیرا سؤال از شیاطین، فال بین‌ها، کاهنان و ستاره‌شناسان از نظر شریعت اسلام ممنوع است و اگر گفته‌ی آن‌‌ها تصدیق شود، حرمت آن افزوده شده و گناهش بزرگتر می‌شود؛ تا جایی که رسول الله ج آن را بخشی از کفر دانسته و فرموده است: «مَنْ أَتَى عَرَّافًا فَسَأَلَهُ عَنْ شَيْءٍ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاةٌ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً» [۵۱۴] . «هر‌کس نزد فالبینی برود و از او درباره‌ی چیزی بپرسد تا چهل روز هیچ نمازی از وی قبول نمی‌شود».

در مسند امام احمد و دیگر سنن، از پیامبر ج روایت شده است: «مَنْ أَتَى كَاهِنًا فَصَدَّقَهُ بِمَا يَقُولُ فَقَدْ كَفَرَ بِمَا أُنْزِلَ عَلَى مُحَمَّدٍ ج» [۵۱۵].«هرکس نزد کاهنی برود و گفته‌اش را تصدیق نماید بی‌گمان به آنچه که بر محمد ج فرو فرستاده شده کفر ورزیده است».

در این موضوع احادیث و آثار بی‌شماری آمده است.

شکی نیست روحی که این‌‌ها ادعای احضار آن را دارند، در همین ممنوعیت داخل است، زیرا این روح از جنس ارواحی است که با کاهنان و فالگیر‌های متأثر از شیاطین و جنیان در ارتباط است، بنابراین سؤال کردن از روح و احضار آن و همچنین تصدیق نمودن سخنان آن حرام و باطل است. ناگفته نماند آنچه را که کاهنان در خصوص ارواح، اظهار می‌دارند، از علم غیب محسوب می‌شود، حال آن‌که الله تعالى در مورد غیب گفته است: ﴿قُل لَّا يَعۡلَمُ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ ٱلۡغَيۡبَ إِلَّا ٱللَّهُ﴾ [النمل: ۶۵]. «بگو آنان که در آسمآن‌ها و زمین هستند غیب نمی‌دانند جز الله».

در مواردی این ارواح، همان جنیان و شیاطینی هستند که با مرده در زمان حیاتش همراه بوده‌اند و از اوضاع زمان حیات آنان خبر می‌دهند. تصدیق، احضار و سؤال نمودن از این شیاطین جایز نیست. باید دانست آنچه که احضار کنندگان احضار می‌کنند چیزی جز شیاطین و جنیان نیستند که در عوض عبادت و پرستشی که احضار کنندگان برای آنان انجام می‌دهند به خدمت آنان می‌پردازند.

انجمن دایمی مباحث علمی و افتا در دارالافتاء سعودی در مورد خواب مغناطیسی و یا مصنوعی که نوعی احضار روح است فتوایی به شرح ذیل صادر کرده است:

«خواب مغناطیسی و یا مصنوعی نوعی کهانت است که با بکارگیری جن که توسط خواب کننده بر شخص خواب شده مسلّط می‌شود انجام می‌پذیرد و شخص خواب شده با زبان جن حرف زده و بر انجام بعضی از کار‌ها توانایی پیدا می‌کند. با توجه به این‌که شخص خواب شده به آن جن تقرّب می‌جوید خود جن نیز مطیع خواب کننده می‌شود و در نتیجه جن، شخص خواب شده را مطیع اراده‌ی خواب کننده می‌گرداند. بنابراین هر گونه بهره برداری از عمل خواب آوری مصنوعی و توسل به آن برای پیدا کردن مکان سرقت یا معالجه‌ی بیماران ناجایز؛ بلکه شرک است، زیرا این کار پناه بردن به غیر «الله» بوده و ماورای اسباب عادی است».

دکتر محمد محمد حسین از جمله کسانی است که حقیقت این ادعای باطل را در کتابش تحت عنوان «الروحیة الحدیثة حقیقت‌‌ها و أهدافها» کشف کرد. ایشان از کسانی بود که تا مدت زمان زیادی فریفته‌ی این شعبده بازی‌‌ها بود و سپس الله تعالى او را به‌سوی حق رهنمون ساخت. ایشان پس از مدت‌‌ها ارتباط با این شعبده بازی‌ها، بطلان آن را فهمیده و درک کرد که در آن چیزی جز خرافات و فریب کاری وجود ندارد.

ایشان یادآور می‌شود کسانی که به احضار روح اشتغال دارند راه‌‌های مختلفی را برای این کار بر می‌گزینند: مبتدیان فنجانی را گرفته و آن را از میان حروف و کلماتی که روی میز منقش شده است، انتقال داده و طبق گمانشان پاسخ‌‌های ارواح حاضر شده از بین مجموع حروف بر حسب ترتیب انتقال فنجان در آن حروف متشکل می‌شود.

برخی دیگر از طریق زنبیل این کار را انجام می‌دهند که در کنار آن قلمی را می‌گذارند. که با آن جواب سؤال‌‌های سؤال کنندگان نوشته می‌شود. دکتر محمد محمد حسین می‌گوید: پیرامون مدعیان احضار ارواح شک نمودم و متوجه شدم که در پشت صحنه، عوامل تبلیغاتی وجود دارد که برای این مدعیان کار می‌کنند. ناچار اخبار و قضایای آنان را از طریق روزنامه و مجلات دنبال نمودم که سابقه‌ی فعالیت برای هیچ امری که با روح و حیات آخرت تماس داشته باشد نداشتند و در میانشان هیچ انگیز‌های دینی و ایمانی وجود نداشت.

ایشان همچنین یاد آور می‌شوند که مدعیان این امر به احیای دعوت فرعونی و دیگر‌اندیشه‌‌های جاهلی، بی‌نهایت اهتمام می‌ورزند. ایشان می‌گویند: ترویج دهندگان اصلی این‌اندیشه کسانی بودند که عزیزی از خود را از دست می‌دادند و با اوهام و خیالات، خویش را فریب می‌دادند که مشهورترین رایج کننده‌ی این بدعت شخصی به نام «اولیفر لودج» که در جنگ جهانی اول پسرش را از دست داد و همچنین بنیان گذار عقیده‌ی اصالت روح در مصر شخصی به نام «احمد فهمی ابوالخیر» که پسرش در سال۱۹۳۷م فوت کرد.

دکتر احمد می‌گوید: این بدعت‌ را بار‌ها مورد آزمایش قرار دادم، راه‌های فنجان و میز و خواب مصنوعی، همه و همه را تجربه نمودم و در آن هیچ چیز قانع کنند‌های نیافتم. تلاش نمودم تا حضور روح یا آواز مستقیم او را مشاهده کنم، ولی نه من و نه هیچ‌کس چیزی را نیافتیم، زیرا چنین چیزی اصلاً در عالم واقع وجود ندارد. البته این امور را باید بازیگری‌‌های زیرکآن‌‌های دانست که به قصد تخریب دین به‌سوی دین پرتاب می‌شود.

دکتر محمد هنگامی‌که از فساد این افکار آگاهی یافت از آن جدا شد و حقیقت امر را برای مردم توضیح داد. ایشان می‌گوید: این منحرفان، پیوسته با مردم سر و کار دارند تا این‌که ایمان و عقیده‌ی سالم را از سینه‌هایشان بیرون کشیده و آن‌‌ها را به عقید‌های مضطرب و آکنده از اوهام و تخیلات تسلیم نمایند.

دکتر محمد محمد حسین در ادامه می‌گوید: اینان هرگاه از احضار ارواح ناموفق بشوند می‌گویند: شخص خواب شده ناموفق و خسته است، یا می‌گویند: افراد حاضر در مجلس این کار توافق ندارند، یا ادعا می‌کنند که در میان حاضرین فرد شک کننده و مبارز طلبی وجود دارد.

از دیگر خیالات باطله‌این است که گمان می‌کنند جبرئیل ÷ در محافل و مراسم شان شرکت کرده و موجب برکت جلسات آنان می‌گردد.

از پاسخ ما و فتوای انجمن علمی و بیانات دکتر محمد درباره‌ی، خواب مصنوعی، بطلان ادعا‌های این مدعیان به خوبی واضح شد و معلوم گردید که همه‌ی این چیز‌ها اعمال شیطانی و شعبده بازی است و دقیقاً همان چیزی است که پیامبر اکرم ج امتش را در مورد آن هشدار می‌داد.

بر مسئولین کشور‌های اسلامی واجب است که این عمل شیطانی را در کشورهایشان ممنوع کرده و کارش را یکسره نموده و کسانی را که این عمل باطل را انجام می‌دهند مجازات نمایند، کما این‌که بر مسئولین رسانه‌‌ها و روزنامه‌‌ها نیز واجب است که به سود این عمل باطل، تبلیغات نکرده؛ بلکه به تردید و ابطال آن اقدام کنند.

الله تعالى حقیقت را می‌گوید و به راه راست رهنمون می‌سازد، از او می‌خواهیم که اوضاع مسلمین را اصلاح نموده و به آنان دانش دین عطا بفرماید و از مکر جنایتکاران و فریب کاری دوستان شیطان صفت نجاتشان دهد، بی‌گمان که الله تعالى بر این کار قدرت دارد.

شیخ ابن باز- مجموعه‌ی فتاوا و مقالات مختلف (۳/۳۰۹- ۳۱۶)

[۵۱۱] بخارى (۳۹۷۶) و قول «ولكنهم لا يستطيعون ان يجيبوا» زیادتی است که در نسائی (۲۰۷۵) آمده است. [۵۱۲] بخاری (۱۳۷۴) و مسلم (۲۸۷۰). [۵۱۳] «الروح» ص:۲۱. [۵۱۴] مسلم (۲۲۳۰). [۵۱۵] احمد (۲/۴۲۹)، ابوداود (۳۹۰۴)، ترمذی (۱۳۵)، ابن ماجه (۶۳۹) شیخ آلبانی / این حدیث را در صحیح ابوداود تصحیح کرده است (۳۳۰۴).