فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۲۶] حکم کسی که فکر می‌کند علت عقب‌ماندگی مسلمانان تمسک به دین است

س: بعضی از افراد ضعیف الایمان مدعی هستند علت عقب‌ماندگی مسلمانان تمسک به دین است. با این استدلال که چون غربی‌‌ها خود را از تمام ادیان ر‌ها ساختند و در آزادی کامل از قید و بند‌های دین بسر بردند پیشرفت کردند، ما مسلمانان چون پایبند دین شدیم از نظر تمدن وپیشرفت و صنعت عقب ماندیم و تابع غربی‌‌ها شدیم، چگونه به این شبهات می‌توان پاسخ داد؟

و از طرفی می‌گویند: چون در مناطق غرب همواره باران می‌بارد و سرزمین‌‌های آنجا حاصلخیز و سرسبز است و انواع میوه‌‌ها و سبزیجات وجود دارد، این دلیل دیگری است بر صحت عملکرد وحقانیت آن‌ها.

ج: در جواب می‌گوییم مطرح کننده‌ی چنین نظریه و سؤالی یا ضعیف الایمان و یا اصلاً فاقد ایمان است و از تاریخ هم بی‌خبر است و از اسباب دریافت کمک و نصرت از الله تعالى بی‌اطلاع است؛ (این بیچاره) نمی‌داند که عامل اصلی موفقیت، پیروزی، عزت وسر بلندی مسلمانان صدر اسلام پیروی از دستورات الله تعالى و رسول الله ج و عمل به شریعت بوده است.

برخی بر این عقیده‌اند که علت پیشرفت غربی‌‌ها در زمینه‌ی علوم و فنون توجه آنان به علم ودانش مسلمانان صدر اسلام بوده است؛ متأسفانه چون مسلمانان از عمل به دین باز ماندند، و در مسایل اعتقادی، عملی وقولی از اصل دین فاصله گرفتند، در نتیجه بجای پیشرفت، سیر قهقرایی و عقب‌ماندگی نصیب آنان شد و از پیشرفت باز ماندند.

ما یقین داریم و الله را گواه می‌گیریم، اگر در دین به روش اسلاف و نیاکان خود برگردیم دوباره عزت، کرامت و پیروزی نصیب ما خواهد شد، از همین رو زمانی که ابوسفیان س با هِرَقل«پادشاه روم» (که روم در آن زمان یکی از دولت‌‌های بزرگ بود) در مورد پیامبر ج و اصحابش گفتگو می‌کرد، پادشاه روم خطاب به ابوسفیان س گفت: اگر آنچه را که گفتی، حقیقت داشته باشد، روزی فرا رسد که همین فرد جای پای مرا تصرف کند، چون ابوسفیان و همراهانش از مجلس«هِرَقل»پادشاه روم خارج شدند، ابوسفیان س خطاب به دوستانش گفت: دین ابن ابی کبشه (محمد)چنان پیشرفت کرده که پادشاه زرد پوستان (روم)نیز از آن به وحشت افتاده است» [۹۰].

فناوری و صنعتی که غرب به آن دست پیدا کرده است، دین اسلام مانع رسیدن به آن نیست؛ اما متأسفانه ما مسلمانان دین و دنیا را از دست داده ایم وگرنه (دستورات) دین اسلام تعارضی با پیشرفت امور مادی و دنیوی ندارد، بلکه اگر ما خوب بیندیشیم متوجه می‌شویم که اسلام بدان ترغیب نموده است.

الله تعالى در قرآن می‌فرماید: ﴿وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا ٱسۡتَطَعۡتُم مِّن قُوَّةٖ وَمِن رِّبَاطِ ٱلۡخَيۡلِ تُرۡهِبُونَ بِهِۦ عَدُوَّ ٱللَّهِ وَعَدُوَّكُمۡ﴾ [الأنفال: ۶۰]. «برای (مقابله با) آنان تا آنجا که می‌توانید نیروی (مادی ومعنوی ازجمله) اسب‌های ورزیده آماده سازید تا بوسیله‌ی آن دشمن الله تعالى ودشمن خویش را بترسانید».

الله تعالی می‌فرماید: ﴿هُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلۡأَرۡضَ ذَلُولٗا فَٱمۡشُواْ فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُواْ مِن رِّزۡقِهِۦۖ وَإِلَيۡهِ ٱلنُّشُورُ١٥﴾ [الملک: ۱۵]. «الله تعالى همان کسی است که زمین را برای شما رام کرده است، در اطراف و جوانب آن راه بروید و از رزق الله تعالى بخورید و به‌سوی او حشر می‌شوید».

الله تعالی می‌فرماید: ﴿هُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ لَكُم مَّا فِي ٱلۡأَرۡضِ جَمِيعٗا﴾ [البقرة: ۲۹]. «او همان کسی است که همه آنچه را که در زمین است برای شما آفریده است».

الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَفِي ٱلۡأَرۡضِ قِطَعٞ مُّتَجَٰوِرَٰتٞ﴾ [الرعد: ۴]. «در روی زمین قطعه زمین هایی در کنار هم قرار دارد (که هر یکی شایسته‌ی یک محصولی است».

بسیاری از آیات قرآن به صراحت اعلام می‌دارد که انسان‌‌ها در امور مادی و دنیوی تلاش و فعالیت کنند و نفع ببرند. اما متوجه باشند که پیشرفت در امور مادی مسئل‌های است که بستگی به خودشان دارد و سود و زیانش به پای خود آنان است نه به حساب دین. ملت‌‌های کفرپیشه از اساس کافر هستند و دیانتی که مدعی آن هستند مساوی با الحاد و بی‌دینی است.

الله تعالى می‌فرماید: ﴿وَمَن يَبۡتَغِ غَيۡرَ ٱلۡإِسۡلَٰمِ دِينٗا فَلَن يُقۡبَلَ مِنۡهُ﴾ [آل عمران: ۸۵]. «هرکس دینی غیر از دین اسلام را جستجو کند آن دین هرگز از او پذیرفته نمی‌شود».

اهل کتاب (یهود و نصاری) هرچند که نسبت به بقیه ادیان و مکاتب عقیدتی از امتیازاتی برخوردار هستند اما به نسبت آخرت، آنان ودیگران یکسان هستند. بنابراین رسول الله ج قسم یاد فرمودند: هر فردی از این امت چه یهودی وچه نصرانی که خبر رسالت محمد ج به او برسد و ایمان نیاورد وارد آتش جهنم می‌شود [۹۱].

بجز پیروان دین اسلام پیروان بقیه‌ی ادیان اعم از یهود و نصاری و دیگران همه کافر هستند!.

اما در مورد این مسئله که مناطق سرزمین‌‌های کفار دائماً پرباران وحاصلخیز هستند باید گفت که این امتحان و آزمایش الهی است و آنان را از نعمت‌‌ها و خوبی‌‌ها در همین دنیا بهره مند ساخته است.

روزی عمر (س) پیامبر ج را دید که بر حصیری خوابیده است و اثر حصیر بر پهلوی پیامبر ج نقش بسته بود، عمر با دیدن این وضعیت به گریه افتاد و خطاب به پیامبر ج گفت: فارس و روم در ناز و نعمت بسر می‌برند، درحالی که شما‌ای رسول خدا این گونه زندگی می‌کنید؟! پیامبر ج در جواب فرمود: «أَوَ فِي شَكٍّ أَنْتَ يَا ابْنَ الْـخَطَّابِ، أُولَئِكَ قَوْمٌ عُجِّلَتْ لَهُمْ طَيِّبَاتُهُمْ فِي الْـحَيَاةِ الدُّنْيَا». «ای پسر خطاب، آیا تو در شک و تردید هستی؟. این‌‌ها ملتی هستند که (الله تعالى) خوبی‌‌ها را در دنیا نصیبشان کرده است» [۹۲].

این ملت‌‌های بی‌خبر از دین، سرانجام، گرفتار خشکسالی، مصیبت، زلزله و تند باد‌هایی می‌شوند که بر همگان معلوم است. همواره این نوع خبر‌ها در روزنامه‌‌ها و اخبار رادیو و تلویزیون پخش می‌شود. اما این سؤال کننده، از دیدن حقیقت کور است و الله تعالى بصیرت را از او گرفته است، واقعیت‌‌ها را نمی‌بیند. من به او سفارش می‌کنم قبل از مرگ توبه نموده و این تصورات را از خود دور کند و بداند که عزت و کرامت و سروری برای ما مسلمانان زمانی حاصل می‌شود که کاملاً به تعالیم دین اسلام برگردیم و در گفتار و کردار مسلمان واقعی باشیم و یقین داشته باشیم که کفار بر باطل و از حق دور هستند و سر انجام جایگاهشان جهنم خواهد بود زیرا الله تعالى و رسول به ما چنین خبر داده‌اند. اگر امروز ما می‌بینیم کفار در رفاه و آسایش و ناز نعمت به سر می‌برند یقین بدانیم که الله تعالی می‌خواهد آنان را مورد آزمایش قرار دهد و نعمت‌‌ها وخوبی‌‌ها را در همین دنیا به آنان ارزانی می‌دارد. و چون از دنیا رفتند و هلاک گشتند و سرازیر جهنم شدند، جز حسرت وپشیمانی و درد و رنج نصیبشان نخواهد شد، بالاخره باید پذیرفت خوشی کفار از حکمت‌‌های الهی است.

کفار ملتی هستند که از عذاب‌های الهی همچون زلزله، تند باد‌ها وعذاب‌های آسمانی و زمینی عبرت نمی‌گیرند و تسلیم فرمآن‌‌های الهی نمی‌شوند؛ ما هم از الله تعالی می‌خواهیم این سؤال کننده را از نعمت هدایت و فهم حق و همه ما را نیز از فهم و بصیرت دینی برخوردارسازد.

(شیخ ابن عثیمین، الفاظ و مفاهیم فی میزان الشریعة ص: (۴-۹).

[۹۰] بخاری (۷،۲۹۴۱) مسلم (۱۷۷۳). [۹۱] مسلم (۱۵۳) من حدیث ابی هریرة. [۹۲] بخاری (۲۴۶۸،۵۱۹۱).